HSE مخفف Health, Safety & Environment به معنای سلامتی، ایمنی و محیط زیست است. متخصصان HSE در جهت حفظ سلامت و ایمنی کارکنان، حفاظت از محیط زیست و ارتقای سطح بهداشت در محیط کار تلاش می‌کنند. شغل hse در دنیای امروز از اهمیت بالایی برخوردار است و به‌عنوان یک رکن اساسی در صنایع مختلف، نقشی کلیدی در پیشگیری از حوادث، حفظ سلامت کارکنان و حفاظت از محیط زیست ایفا می‌کند.
در مقاله پیش رو، به معرفی شغل و رشته hse پرداخته، وظایف و مهارت‌های این شغل را شرح داده و به سوال متداول «چگونه کارشناس hse شویم؟» پاسخ خواهیم داد.
رشته HSE چیست؟
این رشته به دنبال ارتقای سطح سلامت و ایمنی کارکنان، حفاظت از محیط‌زیست و پیشگیری از حوادث در محیط کار است. متخصصان HSE در طیف وسیعی از صنایع از جمله صنعت نفت و گاز، پتروشیمی، فولاد، معدن، ساختمان و … مشغول به کار هستند.
مطالب مرتبط: جدیدترین آگهی های استخدام hse در کاربرد
تاریخچه HSE در ایران
سابقه HSE در ایران به حدود دو دهه قبل باز می‌گردد. با ورود شرکت‌های بزرگ نفتی و گازی در اوایل دهه ۸۰، ضرورت توجه به این حوزه به‌طورجدی احساس شد. به‌تدریج، سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف به اهمیت HSE پی برده و اقدام به استخدام متخصصان این رشته نمودند. امروزه HSE به‌عنوان یک بخش جدایی‌ناپذیر در بسیاری از صنایع شناخته می‌شود.
گرایش‌های مختلف رشته HSE
• مهندسی ایمنی: تمرکز این گرایش بر شناسایی و ارزیابی خطرات محیط کار، ارائه راهکارهای کنترلی و طراحی سیستم‌های ایمنی است.
• بهداشت حرفه ای: این گرایش به بررسی عوامل زیان‌آور محیط کار و تأثیرات آنها بر سلامت کارکنان می‌پردازد و راهکارهای پیشگیری از بیماری‌های شغلی را ارائه می‌دهد.
• محیط‌زیست: این گرایش به مسائل مربوط به آلودگی محیط‌زیست، مدیریت پسماند و حفظ منابع طبیعی می‌پردازد.
دروس رشته ایمنی و بهداشت
• اصول بهداشت عمومی
• بهداشت حرفه‌ای
• ارزیابی ریسک
• ایمنی صنعتی
• ارگونومی
• سم‌شناسی
• اپیدمیولوژی
• مدیریت HSE
• قوانین و مقررات HSE
معرفی چند دانشگاه برای تحصیل در رشته HSE
• دانشگاه تهران
• دانشگاه علم و صنعت ایران
• دانشگاه امیرکبیر
• دانشگاه صنعتی شریف
• دانشگاه آزاد اسلامی
مطالب مرتبط: راهنمای جامع شغل آتش‌نشانی و پیش‌نیازهای ورود به بازار کار
بازار کار رشته HSE
با توجه به اهمیت روزافزون HSE، بازار کار این رشته درحال‌رشد است. تقاضا برای متخصصان HSE در صنایع مختلف به‌خصوص در صنعت نفت و گاز، پتروشیمی، فولاد، معادن و … رو به افزایش است.
درآمد رشته hse
درآمد شغل hse به عوامل مختلفی مانند سابقه کاری، تخصص، نوع صنعت و محل کار بستگی دارد. به‌طورکلی، درآمد این رشته در مقایسه با سایر رشته‌ها مناسب است.
معرفی شغل hse و فرصت های شغلی آن
مسئول HSE که به‌عنوان کارشناس HSE، افسر HSE، متخصص HSE و یا نماینده HSE نیز شناخته می‌شود، فردی متخصص در زمینه سلامتی، ایمنی و محیط‌زیست (HSE) است. این فرد وظایف مختلفی را در جهت ارتقای سطح سلامت و ایمنی کارکنان، حفاظت از محیط‌زیست و پیشگیری از حوادث در محیط کار بر عهده دارد.
شغل hse برای افرادی که به دنبال ایجاد تغییر مثبت در جهان هستند و به سلامتی و ایمنی انسان و محیط‌زیست اهمیت می‌دهند، بسیار مناسب است.
با توجه به اهمیت روزافزون HSE، تقاضا برای متخصصان این رشته درحال‌رشد است و این رشته می‌تواند آینده شغلی مناسبی را برای خانم ها و آقایان جویای کار رقم بزند.
فرصت‌های شغلی HSE
با توجه به گستردگی و تنوع وظایف HSE، فرصت‌های شغلی متنوعی در این حوزه وجود دارد. تعدادی از این فرصت‌های شغلی عبارت‌اند از:
• کارشناس HSE: این شغل عمومی‌ترین شغل در این حوزه است و وظایف کلی HSE را در یک سازمان یا شرکت بر عهده دارد.
• افسر ایمنی: تمرکز این شغل بر روی مسائل مربوط به ایمنی محیط کار و پیشگیری از حوادث است.
• مسئول بهداشت حرفه‌ای: این شغل بر روی مسائل مربوط به بهداشت کارکنان و پیشگیری از بیماری‌های شغلی تمرکز دارد.
• کارشناس محیط‌زیست: این شغل بر روی مسائل مربوط به حفاظت از محیط‌زیست و مدیریت پسماند تمرکز دارد.
• مربی HSE: این شغل بر روی آموزش و اطلاع‌رسانی به کارکنان در خصوص مسائل ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست تمرکز دارد.
• سرپرست HSE: این شغل وظيفه نظارت بر عملکرد کارشناسان HSE و مدیریت برنامه‌های HSE در یک سازمان یا شرکت را بر عهده دارد.
• مدیر HSE: این شغل بالاترین مقام در حوزه HSE در یک سازمان یا شرکت است و وظيفه برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت بر کلیه فعالیت‌های HSE را بر عهده دارد.
• مشاور HSE: این افراد به طور مستقل یا در قالب شرکت‌های مشاوره‌ای به سازمان‌ها و شرکت‌ها در زمینه HSE مشاوره ارائه می‌دهند.
• بازرس HSE: این افراد وظيفه نظارت بر انطباق فعالیت‌های سازمان‌ها و شرکت‌ها با قوانین و مقررات HSE را بر عهده دارند.
• کارشناس ارزیابی ریسک: این شغل بر روی شناسایی و ارزیابی ریسک‌ها و خطرات محیط کار تمرکز دارد.
علاوه بر موارد ذکر شده، فرصت‌های شغلی دیگری نیز در این حوزه وجود دارد که با توجه به تخصص و مهارت افراد می‌توان به آنها دست یافت.
مطالب مرتبط: آشنایی با مزایا و معایب شغل کارشناس ایمنی
شرح وظایف متخصص HSE
متخصصان HSE در زمینه‌های مختلفی از جمله سلامتی، ایمنی و محیط‌زیست فعالیت می‌کنند و وظایف متنوعی را بر عهده دارند. از جمله وظایف اصلی شغل hse می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
شناسایی و ارزیابی ریسک‌ها و خطرات محیط کار
اولین قدم برای ارتقای سطح HSE در هر محیط کاری، شناسایی و ارزیابی ریسک‌ها و خطرات موجود است. متخصصان HSE با استفاده از روش‌های مختلف مانند بازرسی، مصاحبه و بررسی آمار و اطلاعات، ریسک‌ها و خطرات موجود در محیط کار را شناسایی و ارزیابی می‌کنند.
ارائه راهکارهای مناسب برای کنترل و حذف خطرات
پس از شناسایی و ارزیابی ریسک‌ها و خطرات، متخصصان HSE باید راهکارهای مناسبی برای کنترل و حذف آنها ارائه دهند. این راهکارها می‌تواند شامل اقداماتی مانند اصلاح فرایندها، استفاده از تجهیزات حفاظتی، آموزش کارکنان و … باشد.
آموزش و اطلاع‌رسانی به کارکنان در خصوص مسائل ایمنی و بهداشت
آموزش و اطلاع‌رسانی به کارکنان در خصوص مسائل ایمنی و بهداشت، یکی از وظایف مهم متخصصان HSE است. این آموزش‌ها می‌تواند شامل مواردی مانند آشنایی با خطرات محیط کار، نحوه استفاده از تجهیزات حفاظتی، اقدامات اولیه در مواقع بروز حادثه و … باشد.
نظارت بر حسن انجام اقدامات ایمنی و بهداشتی در محیط کار
متخصصان HSE باید بر حسن انجام اقدامات ایمنی و بهداشتی در محیط کار نظارت کنند و در صورت مشاهده هرگونه نقص یا تخلف، آن را به مسئولان مربوطه گزارش دهند.
انجام معاینات و آزمایش‌های دوره‌ای برای کارکنان
در برخی از مشاغل، انجام معاینات و آزمایش‌های دوره‌ای برای کارکنان ضروری است. متخصصان HSE وظيفه برنامه‌ریزی و انجام این معاینات و آزمایش‌ها را بر عهده دارند.
تهیه گزارش‌های دوره‌ای در خصوص عملکرد HSE
متخصصان HSE باید به طور دوره‌ای گزارش‌هایی در خصوص عملکرد HSE در سازمان یا شرکت خود تهیه کرده و به مسئولان مربوطه ارائه دهند.
پیگیری و نظارت بر انطباق با قوانین و مقررات HSE
متخصصان HSE باید بر انطباق فعالیت‌های سازمان یا شرکت خود با قوانین و مقررات HSE نظارت کنند و در صورت مشاهده هرگونه مغایرت، آن را به مسئولان مربوطه گزارش دهند.
سایر وظایف
وظایف ذکر شده در بالا تنها تعدادی از وظایف اصلی متخصصان HSE است. وظایف این متخصصان با توجه به نوع صنعت، نوع شغل و تخصص آنها می‌تواند متفاوت باشد.
علاوه بر وظایف ذکر شده، متخصصان HSE باید از مهارت‌های مختلفی مانند مهارت‌های ارتباطی، حل مسئله، تجزیه‌وتحلیل و … برخوردار باشند.
مهارت‌های مورد نیاز برای شغل hse
کارشناسان HSE برای انجام وظایف خود به مهارت‌های مختلفی نیاز دارند. تعدادی از مهم‌ترین مهارت های کارشناس hse عبارت‌اند از:
دانش تخصصی HSE
کارشناسان HSE باید دانش کافی در زمینه‌های مختلف HSE مانند بهداشت حرفه ای، ایمنی و محیط‌زیست داشته باشند.
آشنایی با قوانین و مقررات HSE
آشنایی با قوانین و مقررات HSE مربوط به صنعت و شغل موردنظر از دیگر مهارت های ضروری برای شغل hse است.
توانایی شناسایی و ارزیابی ریسک‌ها
کارشناسان HSE باید قادر به شناسایی و ارزیابی ریسک‌ها و خطرات موجود در محیط کار باشند.
توانایی ارائه راهکارهای مناسب برای کنترل و حذف خطرات
پس از شناسایی و ارزیابی ریسک‌ها، کارشناسان HSE باید قادر به ارائه راهکارهای مناسب برای کنترل و حذف آنها باشند.
مهارت های ارتباطی قوی
کارشناسان HSE باید از مهارت های ارتباطی قوی برای آموزش و اطلاع‌رسانی به کارکنان در خصوص مسائل ایمنی و بهداشت برخوردار باشند.
مهارت های حل مسئله
کارشناسان HSE باید در حل مسائل مربوط به HSE مهارت داشته باشند.
مهارت های تجزیه و تحلیل
کارشناسان HSE باید برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات مربوط به HSE مانند آمار و گزارش‌های حادثه، مهارت داشته باشند.
مهارت های کامپیوتری
کارشناسان HSE باید از مهارت های کامپیوتری برای انجام وظایف خود مانند تهیه گزارش‌ها و ارائه آموزش‌ها استفاده کنند.
دقت و نظم بالا
کارشناسان HSE باید در انجام وظایف خود، دقت و نظم بالایی داشته باشند.
توانایی حل مسئله
کارشناسان HSE باید برای حل مسائل مربوط به HSE مهارت داشته باشند.
مهارت های بین فردی
کارشناسان HSE باید برای برقراری ارتباط موثر با کارکنان، مدیران و سایر افراد ذی‌نفع، مهارت های بین‌فردی قوی داشته باشند.
توانایی کار تیمی
کارشناسان HSE باید قادر به کار تیمی با سایر متخصصان HSE و سایر افراد در سازمان باشند.
تعهد به ایمنی و بهداشت
کارشناسان HSE باید به ایمنی و بهداشت کارکنان و محیط‌زیست تعهد داشته باشند.
خلاقیت و نوآوری
کارشناسان HSE برای ارائه راهکارهای جدید و خلاقانه برای مسائل مربوط به HSE باید خلاق و نوآور باشند.
علاوه بر مهارت های ذکر شده، کارشناسان HSE باید از انعطاف‌پذیری و توانایی یادگیری بالایی برخوردار باشند. زیرا این رشته به طور مداوم درحال‌توسعه و تغییر است.
مطالب مرتبط: چگونه کارشناس ایمنی شویم؟
چگونه کارشناس HSE شویم؟
برای کارشناس HSE شدن باید مراحل مختلفی را طی کنید. در ادامه به بررسی مسیر شغلی این حوزه خواهیم پرداخت.
تحصیلات
اولین قدم برای ورود به شغل hse، گذراندن دوره‌های تحصیلی مرتبط است. در حال حاضر، دانشگاه‌های مختلف در مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکتری، رشته‌های مرتبط با HSE مانند مهندسی ایمنی، بهداشت حرفه‌ای و محیط‌زیست دانشجو می‌پذیرند.
مطالب مرتبط: برای مشاهده تمام آگهی استخدام بهداشت حرفه ای به صورت یکجا کلیک کنید.
گذراندن دوره‌های آموزشی
علاوه بر تحصیلات دانشگاهی، گذراندن دوره‌های آموزشی تخصصی HSE نیز می‌تواند به ارتقای مهارت‌های شما در این زمینه کمک کند.
کسب تجربه
کسب تجربه عملی در این زمینه از اهمیت بالایی برخوردار است. می‌توانید با گذراندن دوره‌های کارآموزی یا انجام پروژه‌های مرتبط، تجربه عملی کسب کنید.
دریافت گواهینامه‌های معتبر
دریافت گواهینامه‌های معتبر HSE مانند گواهینامه بین‌المللی NEBOSH می‌تواند به شما در پیداکردن شغل کمک کند.
عضویت در انجمن‌های تخصصی
عضویت در انجمن‌های تخصصی HSE مانند انجمن متخصصان بهداشت حرفه‌ای ایران می‌تواند به شما در ارتقای دانش و مهارت‌هایتان و همچنین شبکه‌سازی با سایر متخصصان این حوزه کمک کند.
مطالعه و به‌روز بودن
با توجه به اینکه این رشته به طور مداوم درحال‌توسعه و تغییر است، مطالعه و به‌روز بودن در این زمینه اهمیت بالایی دارد.
علاوه بر موارد ذکر شده، برای موفقیت در این رشته باید از مهارت های مختلفی مانند مهارت های ارتباطی قوی، مهارت های حل مسئله، دقت و نظم بالا و تعهد به ایمنی و بهداشت برخوردار باشید.
سخن پایانی
در این مقاله به معرفی شغل hse پرداخته، وظایف و مهارت‌های این شغل را شرح داده و به سوال متداول «چگونه کارشناس hse شویم؟» پاسخ دادیم. HSE به‌عنوان یک رشته تخصصی و پویا، فرصت‌های شغلی مناسبی را برای افراد علاقه‌مند به این حوزه فراهم می‌کند. با توجه به اهمیت روزافزون HSE در دنیای امروز، تقاضا برای متخصصان این رشته درحال‌رشد است. اگر به دنبال شغلی چالش‌برانگیز، پویا و باثبات هستید، HSE می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد.