رشته مهندسی پزشکی با تلفیق دانش مهندسی و علوم پزشکی، به طراحی، ساخت و نگهداری تجهیزات پزشکی می‌پردازد. این رشته به دلیل نقش حیاتی در حوزه سلامت و درمان، از جمله رشته‌های پرطرفدار و دارای درآمد مناسب در ایران محسوب می‌شود. در مقاله پیش رو، علاوه بر معرفی شغل مهندسی پزشکی و فرصت‌های شغلی آن، به بررسی بازار کار و درآمد مهندسی پزشکی در ایران و سایر کشورها خواهیم پرداخت.
معرفی شغل مهندسی پزشکی
مهندسی پزشکی (biomedical engineering) به‌عنوان یک رشتة نوین، در اواسط قرن بیستم میلادی با هدف تلفیق دانش مهندسی و علوم پزشکی به‌منظور ارتقای کیفیت خدمات سلامت و درمان شکل گرفت. در طول سال‌های گذشته، این رشته با پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه‌های مختلفی مانند طراحی و ساخت تجهیزات پزشکی، تشخیص و درمان بیماری‌ها و ارتقای کیفیت زندگی بیماران روبرو بوده است.
مطالب مرتبط: مشاهده تمام آگهی های استخدام مهندس پزشکی با یک کلیک.
کاربردهای مهندسی پزشکی
مهندسی پزشکی در طیف وسیعی از زمینه‌های پزشکی و درمانی کاربرد دارد. برخی از این کاربردها عبارت‌اند از:
- طراحی و ساخت تجهیزات پزشکی: مهندسان پزشکی در طراحی و ساخت انواع تجهیزات پزشکی مانند دستگاه‌های تصویربرداری پزشکی، دستگاه‌های تشخیصی، تجهیزات جراحی، ایمپلنت‌های پزشکی و اندام‌های مصنوعی نقش دارند.
- بهبود و ارتقای تجهیزات پزشکی: مهندسان پزشکی با بررسی و تحلیل عملکرد تجهیزات پزشکی، به دنبال راهکارهایی برای ارتقای عملکرد، افزایش دقت و کاهش عوارض جانبی این تجهیزات هستند.
- کاربرد مهندسی در تشخیص و درمان بیماری‌ها: مهندسان پزشکی در زمینه‌های مختلفی مانند تشخیص و درمان بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان، بیماری‌های عصبی با پزشکان و متخصصان علوم پزشکی همکاری می‌کنند.
- پژوهش و توسعه در حوزة مهندسی پزشکی: مهندسان پزشکی در مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها به دنبال ابداع و نوآوری در زمینة مهندسی پزشکی و ارائة راه‌حل‌های جدید برای چالش‌های حوزة سلامت و درمان هستند.
مزایای شغل مهندسی پزشکی
- تنوع شغلی: مهندسان پزشکی می‌توانند در زمینه‌های مختلفی مانند طراحی و ساخت تجهیزات پزشکی، تحقیقات و توسعه، آموزش و… فعالیت کنند.
- فرصت های شغلی مناسب: با توجه به رشد روزافزون نیاز به خدمات مهندسی پزشکی در مراکز درمانی و تحقیقاتی، فرصت های شغلی مناسبی برای فارغ‌التحصیلان این رشته وجود دارد.
- درآمد مناسب: درآمد مهندسی پزشکی با توجه به تجربه، تخصص و نوع شغل می‌تواند به طور قابل‌توجهی بالا باشد.
- کمک به ارتقای سلامت جامعه: مهندسان پزشکی با فعالیت در این حوزه می‌توانند نقشی کلیدی در ارتقای کیفیت خدمات سلامت و درمان و بهبود کیفیت زندگی بیماران ایفا کنند.
چالش‌های شغل مهندسی پزشکی
- نیاز به دانش و مهارت های تخصصی: مهندسی پزشکی رشته‌ای پیچیده و تخصصی است و نیاز به دانش عمیق در زمینه‌های مختلفی مانند مهندسی، علوم پزشکی و… دارد.
- رقابت شغلی: با توجه به محبوبیت این رشته، رقابت برای ورود به بازار کار و یافتن شغل مناسب می‌تواند بالا باشد.
- نیاز به به‌روزرسانی مداوم دانش: علم و فناوری در حوزة مهندسی پزشکی به‌سرعت در حال پیشرفت است و مهندسان پزشکی برای حفظ تخصص خود، به به‌روزرسانی مداوم دانش و مهارت های خود نیاز دارند.
معرفی گرایش‌های مختلف مهندسی پزشکی
- بیوالکتریک: گرایش مهندسی پزشكی بيوالکتریک به مطالعة سیگنال‌های الکتریکی و بیوالکتریک بدن انسان و کاربرد آن در زمینه‌های مختلفی مانند طراحی و ساخت دستگاه‌های نوار قلب (ECG)، نوار مغز (EEG) و دستگاه‌های تحریک الکتریکی عضلات (EMS) می‌پردازد.
- بالینی: این گرایش به کاربرد مهندسی در زمینه‌های تشخیصی و درمانی می‌پردازد و در حوزه‌هایی هایی مانند طراحی و ساخت دستگاه‌های تصویربرداری پزشکی، تجهیزات جراحی و ایمپلنت‌های پزشکی کاربرد دارد.
- زیست مواد: این گرایش به مطالعه و ساخت مواد سازگار با بدن انسان می‌پردازد و در زمینه‌هایی مانند طراحی و ساخت ایمپلنت‌های مصنوعی، اندام‌های مصنوعی و مهندسی بافت کاربرد دارد.
- مهندسی بافت: این گرایش به تولید بافت‌های زنده مصنوعی برای ترمیم یا جایگزینی بافت‌های آسیب‌دیده می‌پردازد.
- پزشکی هسته‌ای: این گرایش به کاربرد پرتوهای یونیزان در تشخیص و درمان بیماری‌ها می‌پردازد و در زمینه‌هایی مانند طراحی و ساخت دستگاه‌های پرتودرمانی و تصویربرداری پزشکی هسته‌ای کاربرد دارد.
چارت درسی مهندسی پزشکی
- دروس پایه: ریاضی، فیزیک، شیمی، آمار، مبانی کامپیوتر و…
- دروس علوم پایه: زیست‌شناسی، آناتومی، فیزیولوژی، بیوشیمی و…
- دروس تخصصی: بیوالکتریک، پردازش سیگنال‌های زیستی، مهندسی بافت، بیو مواد، مکانیک بیوسیستم و…
مشاغل مختلف برای مهندسان پزشکی
از جمله فرصت‌های شغلی مختلف برای یک مهندس پزشکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مهندسی بالینی
- مهندسی تحقیق و توسعه
- مهندسی مشاوره
- مهندسی فروش
- مهندسی در صنعت
- کارآفرینی
- تدریس در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی
- تالیف و ترجمه کتاب‌های مرجع و مقالات علمی
- کار در سازمان‌های دولتی
- مدیریت پروژه‌های مهندسی پزشکی
- ارزیابی و تایید تجهیزات پزشکی
- کارشناس فنی در شرکت‌های بیمه
- نماینده شرکت‌های تجهیزات پزشکی
- فعالیت در حوزه‌های مرتبط با هوش مصنوعی و رباتیک در پزشکی
بیشتر بخوانید: معرفی شغل مهندسی پزشکی؛ از ورود به بازار کار تا درآمدزایی
میزان درآمد مهندسی پزشکی در ایران
مطابق با آمار موجود، میانگین درآمد مهندسی پزشکی در سال 1402 در تهران برای یک کارشناس، 10.4 میلیون و برای یک کارشناس ارشد و مدیر، 14.2 میلیون تومان است. طبق این آمار، میانگین درآمد یک مهندس پزشکی در شهرهای بزرگ نیز، 9.9 میلیون و در شهرهای کوچک، 11.9 میلیون تومان است.
عوامل موثر بر میزان درآمد مهندسی پزشکی
از جمله مهم‌ترین عوامل موثر بر میزان درآمد مهندسی پزشکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تجربه و تخصص
هر چه تجربه و تخصص شما در زمینة کاری خود بیشتر باشد، درآمد شما نیز بیشتر خواهد بود. برای کسب تجربة عملی، می‌توانید در پروژه‌های مختلف مهندسی پزشکی شرکت کنید. همچنین می‌توانید با گذراندن دوره‌های تخصصی و کارگاه‌های آموزشی، دانش و مهارت های خود را ارتقا دهید.
نوع شغل
نوع شغل شما می‌تواند بر میزان حقوق شما تاثیرگذار باشد. به‌طورکلی، درآمد مهندسی پزشکی در بخش خصوصی بیشتر از بخش دولتی است. مهندسان پزشکی که در شرکت‌های دانش‌بنیان، استارت‌آپ‌ها و یا به‌عنوان مشاور فعالیت می‌کنند، می‌توانند درآمد بالایی داشته باشند.
محل کار
محل کار شما می‌تواند بر میزان درآمد شما تاثیرگذار باشد. به‌طورکلی، درآمد مهندسان پزشکی در شهرهای بزرگ بیشتر از شهرهای کوچک است. تهران، کرج، اصفهان و… از جمله شهرهایی هستند که درآمد مهندسان پزشکی در آن‌ها بیشتر است.
گرایش تحصیلی
گرایش تحصیلی شما می‌تواند در درآمد شما تاثیرگذار باشد. به‌طورکلی، درآمد مهندسی پزشکی در گرایش‌های پر تقاضا مانند بیوالکتریک و بالینی بیشتر است. اگر به دنبال درآمد بیشتر هستید، می‌توانید در گرایش‌های پر تقاضا تحصیل کنید.
مهارت‌های تخصصی
تسلط بر مهارت های تخصصی مرتبط با گرایش تحصیلی شما می‌تواند در میزان درآمد شما تاثیرگذار باشد. مهارت های برنامه‌نویسی، تحلیل داده، تفسیر تصاویر پزشکی، از جمله مهارت‌های پر تقاضا در مهندسی پزشکی هستند. برای ارتقای مهارت های تخصصی خود، می‌توانید در دوره‌های آموزشی آنلاین و حضوری شرکت کنید.
فعالیت‌های جانبی
انجام فعالیت‌های جانبی مانند تدریس در دانشگاه، ترجمه مقالات، انجام پروژه‌های تحقیقاتی، مشاوره به شرکت‌های تجهیزات پزشکی و… می‌تواند به درآمد شما اضافه کند. برای یافتن فرصت های انجام فعالیت‌های جانبی، می‌توانید با دانشگاه‌ها، شرکت‌های تجهیزات پزشکی و… همکاری کنید.
میزان درآمد مهندسی پزشکی در سایر کشورها
در این بخش، به میزان درآمد مهندسی پزشکی در تعدادی از کشورهای پرتقاضا برای مهاجرت، اشاره خواهیم کرد.
کانادا
- میانگین درآمد سالانه: 90 هزار دلار کانادا
- مشاغل پردرآمد:
o مهندس بالینی: 100 تا 120 هزار دلار کانادا در سال
o مهندس تحقیق و توسعه: 90 تا 110 هزار دلار کانادا در سال
o مهندس طراحی: 80 تا 100 هزار دلار کانادا در سال
o مهندس فروش: 70 تا 90 هزار دلار کانادا در سال
o مدیر پروژه: 100 تا 120 هزار دلار کانادا در سال
مثال: یک مهندس بالینی با 5 سال سابقه کار در شهر تورنتو می‌تواند درآمد سالانه 110 هزار دلار کانادا داشته باشد.
آمریکا
- میانگین سالانه: 88 هزار دلار آمریکا
- مشاغل پردرآمد:
o مهندس بالینی: 100 تا 120 هزار دلار آمریکا در سال
o مهندس تحقیق و توسعه: 90 تا 110 هزار دلار آمریکا در سال
o مهندس مشاور: 80 تا 100 هزار
انگلستان
- میانگین سالانه: 55 هزار پوند انگلیس
- مشاغل پردرآمد:
o مهندس بالینی: 60 تا 70 هزار پوند انگلیس در سال
o مهندس تحقیق و توسعه: 50 تا 60 هزار پوند انگلیس در سال
o مهندس مشاور: 45 تا 55 هزار
استرالیا
- میانگین سالانه: 95 هزار دلار استرالیا
- مشاغل پردرآمد:
o مهندس بالینی: 100 تا 120 هزار
ترکیه
- میانگین سالانه: 80 هزار لیر ترکیه
- مشاغل پردرآمد:
o مهندس بالینی: 90 تا 100 هزار لیر ترکیه در سال
o مهندس تحقیق و توسعه: 80 تا 90 هزار لیر ترکیه در سال
o مهندس مشاور: 70 تا 80 هزار
آلمان
- میانگین سالانه: 60 هزار یورو
- مشاغل پردرآمد:
o مهندس بالینی: 70 تا 80 هزار یورو در سال
o مهندس تحقیق و توسعه: 60 تا 70 هزار یورو در سال
o مهندس مشاور: 50 تا 60 هزار
بازار کار و آینده شغلی مهندسی پزشکی در ایران
در ادامه به بررسی بازار کار و آینده شغلی مهندسی پزشکی در ایران خواهیم پرداخت.
بازار کار شغل مهندسی پزشکی در ایران
بازار کار شغل مهندسی پزشکی در ایران را می‌توان از جنبه‌های زیر بررسی کرد:
- نیاز روبه‌رشد: با توجه به افزایش جمعیت سالمند و نیاز به تجهیزات و خدمات پزشکی، تقاضا برای مهندسان پزشکی در ایران روبه‌رشد است. به‌عنوان مثال، طبق گزارش مرکز آمار ایران، جمعیت سالمند کشور در سال 1400 به 10 میلیون نفر رسیده است و پیش‌بینی می‌شود که این رقم در سال 1420 به 15 میلیون نفر افزایش یابد. این افزایش جمعیت سالمند، نیاز به خدمات و تجهیزات پزشکی را به طور قابل‌توجهی افزایش خواهد داد.
- تمرکز در بخش دولتی: اکثر مهندسان پزشکی در ایران در بیمارستان‌ها، مراکز درمانی و سازمان‌های دولتی مانند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مشغول به کار هستند. به‌عنوان مثال، در سال 1399، حدود 70% از مهندسان پزشکی شاغل در ایران در بخش دولتی مشغول به کار بودند.
- رقابت بالا: با وجود تقاضای روبه‌رشد، تعداد فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی پزشکی نیز زیاد بوده و رقابت برای شغل مناسب بالا است. به‌عنوان مثال، در سال 1399، حدود 20 هزار نفر در رشته مهندسی پزشکی در مقطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد فارغ‌التحصیل شدند.
آینده شغلی مهندسی پزشکی در ایران
آینده شغلی مهندسی پزشکی در ایران را می‌توان از جنبه‌های زیر بررسی کرد:
- رشد در گرایش‌های خاص: پیش‌بینی می‌شود که تقاضا برای مهندسان پزشکی در گرایش‌های خاص مانند بیوالکتریک، بالینی و زیست مواد در آینده بیشتر باشد. میزان درآمد مهندسی پزشکی در این گرایش‌ها نیز بیشتر خواهد بود.
- اهمیت کارآفرینی: با توجه به محدودیت‌های شغلی در بخش دولتی، کارآفرینی و ایجاد استارت‌آپ‌های مرتبط با مهندسی پزشکی می‌تواند فرصت های شغلی جدیدی را ایجاد کند.
بازار کار شغل مهندسی پزشکی در سایر کشورها
بازار کار شغل مهندسی پزشکی در سایر کشورها را می‌توان از جنبه‌های زیر بررسی کرد:
- تقاضای بالا: در اکثر کشورهای توسعه‌یافته، تقاضا برای مهندسان پزشکی بیشتر از عرضه است.
- تنوع شغلی: مهندسان پزشکی در کشورهای خارجی می‌توانند در طیف وسیعی از مشاغل در بخش‌های خصوصی و دولتی مشغول به کار شوند.
- درآمد بالا: به‌طورکلی درآمد مهندسی پزشکی در کشورهای خارجی بیشتر از ایران است.
مطلب مرتبط: بررسی بازار کار، مسیرهای کارآفرینی و وظایف مهندس پزشکی
مزایای مهاجرت برای مهندسان پزشکی
- درآمد بالا
- فرصت های شغلی متنوع
- دسترسی به امکانات و تجهیزات پیشرفته
- ارتباط با متخصصان برجسته
معایب مهاجرت برای مهندسان پزشکی
- رقابت بالا
- پیچیدگی و دشواری‌های فرایند مهاجرت
- عدم تطابق با فرهنگ و زبان کشور مقصد
نکاتی برای افزایش شانس موفقیت در بازار کار
- کسب تجربه عملی: انجام کارآموزی، پروژه‌های تحقیقاتی و فعالیت‌های جانبی
- یادگیری زبان‌های خارجی: تسلط بر زبان‌های خارجی، به‌ویژه انگلیسی.
- ارتباط با متخصصان: شرکت در کنفرانس‌ها، سمینارها و رویدادهای تخصصی
- به‌روز بودن: دنبال کردن اخبار و تحولات روز مهندسی پزشکی
سخن پایانی
در این مقاله، علاوه بر معرفی شغل مهندسی پزشکی و فرصت‌های شغلی آن، به بررسی بازار کار و درآمد مهندسی پزشکی در ایران و سایر کشورها پرداختیم. رشته مهندسی پزشکی با درآمد مناسب و مزایای شغلی متعدد، می‌تواند انتخابی ایده آل برای افراد علاقه‌مند به حوزه سلامت و درمان باشد. با توجه به نیاز روزافزون به متخصصان این حوزه در ایران، آینده شغلی این رشته بسیار روشن و امیدوارکننده است.