شغل مهندس مکانیک یکی از پرطرفدارترین و پول‌سازترین مشاغل در جهان است. این شغل با استفاده از اصول ریاضی، فیزیک و علوم مهندسی، به طراحی، ساخت و نگهداری از انواع ماشین‌آلات، ابزارها و سازه‌های مکانیکی می‌پردازد. مهندسان مکانیک نقش مهمی در پیشرفت صنعت و فناوری دارند و در بخش‌های مختلف اقتصادی، ازجمله تولید، ساخت‌وساز، انرژی، حمل‌ونقل و پزشکی مشغول به کار هستند.
در این مقاله، به معرفی رشته مهندسی مکانیک می‌پردازیم. همچنین با بررسی برخی از مهم‌ترین شرایط استخدامی رشته مکانیک، به شرح وظایف شغل مهندس مکانیک خواهیم پرداخت. درنهایت ضمن بررسی درآمد مهندسین مکانیک در ایران، به فرصت‌های مهاجرت این گروه از مهندسان نگاهی خواهیم انداخت.
معرفی رشته مهندسی مکانیک
مهندسی مکانیک شاخه‌ای از مهندسی است که با طراحی، ساخت، تحلیل و آزمایش سیستم‌های مکانیکی سروکار دارد. این رشته یکی از قدیمی‌ترین رشته‌های مهندسی است. هدف از مهندسی مکانیک، طراحی و ساخت سیستم‌هایی است که کارآمد، ایمن و مقرون‌به‌صرفه باشند.
مهندسان مکانیک با استفاده از دانش خود درزمینه‌های فیزیک، ریاضیات، مواد و مهندسی، سیستم‌های مکانیکی را به‌گونه‌ای طراحی می‌کنند که نیازهای کاربران را برآورده کنند. از دروس اصلی دوره کارشناسی رشته مکانیک می‌توان به نقشه‌کشی صنعتی، استاتیک، دینامیک، مقاومت مصالح، ترمودینامیک و مکانیک سیالات اشاره کرد. در ادامه به معرفی برخی از گرایش‌های رشته مکانیک می‌پردازیم.
برای مشاهده تمام آگهی‌های استخدام مهندس مکانیک در سراسر ایران کلیک کنید.
گرایش‌های رشته مکانیک
رشته مکانیک دارای گرایش‌های متعدد در مقاطع تحصیلی مختلف است که هرکدام از آن‌ها، روی یک حوزه خاص از مهندسی مکانیک تمرکز دارند. به‌عنوان‌مثال گرایش‌های مکانیک خودرو، تأسیسات مکانیکی و مکاترونیک، از گرایش‌های رشته مکانیک در آموزشگاه‌های فنی حرفه ای هستند.
در مقطع کارشناسی، رشته مکانیک دارای گرایش‌های طراحی جامدات، حرارت و سیالات و گرایش ساخت و تولید است. در ایران، گرایش‌های رشته مهندسی مکانیک در مقطع کارشناسی ارشد عبارت‌اند از:
- گرایش ساخت و تولید
- طراحی کاربردی
- تبدیل انرژی
- مواد مرکب
- گرایش دریا
- طراحی و ساخت خودرو
- جوش
- نگهداری و پایش تجهیزات
- مهندسی احتراق
ذکر این نکته ضروری است که در گروه آزمایشی مهندسی مکانیک در مقطع کارشناسی ارشد، رشته‌های دیگری هم وجود دارند که از آن جمله می‌توان به رشته‌های زیر اشاره کرد:
- مهندسی خودرو
- مهندسی مکاترونیک
- رشته مهندسی پزشکی
- مهندسی سیستم‌های انرژی
- مهندسی انرژی‌های تجدید پذیر
- رشته مهندسی هوافضا
- مهندسی هسته‌ای
در حوزه مکانیک خودرو که یکی از محبوب‌ترین حوزه‌های رشته مهندسی مکانیک است، دو مسیر تحصیلی متفاوت تعریف‌شده است: مهندسی مکانیک گرایش طراحی و ساخت خودرو و رشته مهندسی خودرو. در رشته مهندسی خودرو گرایش‌های دیگری شامل گرایش قوای محرکه خودرو، طراحی سیستم‌های دینامیکی خودرو و گرایش سازه و بدنه خودرو وجود دارند.
وجود این مسیرهای تحصیلی متفاوت بیانگر این موضوع است که پیش از ورود به بازار کار و انتخاب رشته تحصیلی در حوزه مهندسی مکانیک، باید به‌دقت درباره هریک از این گرایش‌ها به تحقیق و بررسی پرداخت. در ادامه، به معرفی برخی از گرایش‌های رشته مکانیک در مقطع کارشناسی ارشد می‌پردازیم.
گرایش ساخت و تولید
مهندسی ساخت و تولید، یکی از گرایش‌های اصلی رشته مهندسی مکانیک و یکی از گرایش‌های پرطرفدار در این رشته است. گرایش ساخت و تولید به مطالعه و طراحی فرآیندهای تولید محصولات می‌پردازد. این گرایش به مهندسان کمک می‌کند تا محصولاتی باکیفیت، مقرون‌به‌صرفه و پایدار تولید کنند.
گرایش ساخت و تولید در بین گرایش‌های رشته مکانیک جامع‌ترین رشته بوده و تمامی بخش‌های اصلی ساخت و تولید شامل روندهای تولید، برنامه‌ریزی، کنترل کیفیت و طراحی ابزار را شامل می‌شود.
طراحی و ساخت خودرو
گرایش طراحی و ساخت خودرو در رشته مکانیک، یکی دیگر از گرایش‌های پرطرفدار در این رشته است که به مطالعه و بررسی اصول و روش‌های طراحی و ساخت خودروهای سبک و سنگین می‌پردازد. فارغ‌التحصیلان این گرایش می‌توانند درزمینه‌های مختلفی ازجمله طراحی خودرو، ساخت خودرو، آزمایش و کنترل کیفیت خودرو مشغول به کار شوند.
همچنین، فارغ‌التحصیلان این گرایش با کسب دانش و مهارت‌های لازم، می‌توانند درزمینه‌های مختلف طراحی و ساخت خودرو، ازجمله طراحی بدنه، طراحی شاسی، طراحی قوای محرکه، طراحی سیستم‌های کنترلی و الکترونیکی و طراحی سیستم‌های تعلیق و ترمز، تخصص لازم را به دست آورند.
شرایط استخدامی در رشته مکانیک
برای تبدیل‌شدن به یک مهندس مکانیک موفق، باید مدرک کارشناسی مهندسی مکانیک را از یک دانشگاه معتبر اخذ نمایید. این دوره تحصیلی معمولاً چهار سال طول می‌کشد و طی آن، دانشجویان مهندسی مکانیک با مباحثی مانند دینامیک، استاتیک، ترمودینامیک، مکانیک سیالات، طراحی مکانیکی و مهندسی مواد آشنا می‌شوند. علاوه بر مدرک تحصیلی، داشتن مهارت‌های زیر برای کسب موفقیت در شغل مهندس مکانیک ضروری است:
- مهارت‌های محاسباتی
- تفکر انتقادی و قدرت حل مسئله
- مهارت‌های ارتباطی و بین فردی
- مهارت کار تیمی
- توانایی مدل‌سازی سه‌بعدی و استفاده از نرم‌افزارهای مهندسی مکانیک
- توانایی استفاده از مجموعه برنامه‌های MS Office مخصوصاً برنامه‌های Microsoft Word و Excel
- آشنایی به زبان انگلیسی
- آشنایی با استانداردهای رشته مهندسی مکانیک
- تسلط به اصول طراحی
- مهارت در انجام مذاکره فنی و توجیهی
- توانایی تهیه مدارک پروژه
- آشنایی با تست‌های مکانیکی
- آشنایی با روش‌های محاسباتی مانند روش المان محدود
- شناخت ویژگی‌ها و مشخصات مواد
مهارت در استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی
معمولا کارفرمایان در متن آگهی‌های استخدامی خود در رشته مکانیک، به نرم‌افزارهای مهندسی موردنظر خود اشاره می‌کنند. به شکلی که مهندسین مکانیک برای انجام وظایف شغلی خود، باید توانایی کار با نرم‌افزارهای تخصصی در شغل مهندس مکانیک را داشته باشند.
از نرم‌افزارهای تخصصی در این حوزه می‌توان به برنامه‌های Pro Engineer، Caepipe، PowerMill،Ansys ، Catia و Solidworks اشاره کرد. همچنین، آشنایی با نرم‌افزارهای طراحی مانند AutoCad و Civil3D، می‌تواند برای انجام امور مرتبط با طراحی و نقشه‌کشی صنعتی مفید باشد.
توانایی تهیه مدارک مهندسی
یکی از مهارت‌های ضروری که برای جذب و استخدام کارجویان در شغل مهندس مکانیک موردتوجه کارفرمایان قرار می‌گیرد، مهارت در تهیه مدارک مهندسی و پروژه است. به‌عنوان‌مثال، مهندسین مکانیک باید بتوانند داده‌های لازم برای ساخت قطعات را در فایلی به نام DATA Sheet گردآوری کنند.
تهیه DATA Sheet شامل جمع‌آوری و تهیه فایلی حاوی اطلاعات فنی یک محصول است. این فایل در هنگام ساخت و استفاده از محصول موردنظر مورداستفاده قرار می‌گیرد. از دیگر مدارک مهندسی مکانیک می‌توان به PIPING PLAN و PMS اشاره کرد.
شرح وظایف مهندس مکانیک
وظایف مهندسین مکانیک با توجه به زمینه تخصصی آن‌ها متفاوت است. یکی از وظایف اصلی مهندسین مکانیک، انجام محاسبات مهندسی برای تعیین مشخصات محصولات و سیستم‌های مکانیکی است. همچنین، استفاده از نرم‌افزارهای مهندسی برای شبیه‌سازی عملکرد محصولات و سیستم‌های مکانیکی، بخش دیگری از وظایف شغلی در حرفه مهندس مکانیک است.
به‌علاوه در شغل مهندس مکانیک، مهندسان به بررسی نیازهای مشتریان و طراحی محصولات و سیستم‌های مکانیکی متناسب با این نیازها می‌پردازند. این در حالی است که در سمت‌های مدیریتی، رهبری تیم‌های مهندسی در طراحی، ساخت و آزمایش محصولات و سیستم‌های مکانیکی، جزئی از وظایف مهندسان مکانیک خواهد بود. به‌طورکلی، مهندسان مکانیک ممکن است درزمینه‌های زیر فعالیت کنند:
- طراحی و نقشه‌کشی صنعتی
- تحقیق و توسعه در حوزه تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی
- ارائه مشاوره‌های مهندسی
- مشارکت در فرآیند ساخت قطعات صنعتی
- نظارت بر طراحی و مدل‌سازی قطعات پیچیده
- کنترل مدارک مرتبط با طراحی
- حضور در جلسات فنی با مشتریان و تأمین‌کنندگان قطعات
- حل مسائل و مشکلات فنی پروژه و ارائه راه‌حل‌های مناسب
- تهیه و بررسی روش‌های اجرایی طرح
- ساخت نمونه‌های اولیه ماشین‌آلات
- انجام آزمایش‌های عملکردی روی ماشین‌آلات
- نظارت بر تولید ماشین‌آلات
- تعمیر و نگهداری از ماشین‌آلات
طراحی
شغل مهندس مکانیک با طراحی ماشین‌آلات، دستگاه‌ها و تجهیزات مکانیکی گره‌خورده است. برای این منظور، مهندسین مکانیک از نرم‌افزارهای مهندسی جهت شبیه‌سازی عملکرد سیستم‌های مکانیکی استفاده می‌کنند.
نظارت و ساخت
مهندسان مکانیک بر فرآیند ساخت و مونتاژ ماشین‌آلات، دستگاه‌ها و تجهیزات مکانیکی نظارت دارند. آن‌ها بر کیفیت محصولات تولیدی نظارت می‌کنند و در صورت بروز مشکلات، راه‌حل‌های مناسب را ارائه می‌دهند.
نگهداری
کار نگهداری و تعمیر ماشین‌آلات، دستگاه‌ها و تجهیزات مکانیکی، بخش دیگری از وظایف مهندس مکانیک است. مهندسین مکانیک مشکلات احتمالی در تجهیزات مکانیکی را پیش‌بینی و برطرف می‌کنند تا از خرابی تجهیزات جلوگیری شود.
تحقیق و توسعه
مهندسان مکانیک در حوزه کاری خود، به تحقیق و توسعه فناوری‌های جدید می‌پردازند. آن‌ها با استفاده از دانش و مهارت‌های خود، به بهبود عملکرد ماشین‌آلات، دستگاه‌ها و تجهیزات مکانیکی موجود کمک می‌کنند.
مدیریت
مهندسان مکانیک در شرکت نفت، شرکت‌های خودروسازی و… می‌توانند بعد از کسب تجربه کاری مفید و مرتبط، در مشاغل مدیریتی حوزه مهندسی مکانیک فعالیت کنند. رهبری و مدیریت تیم‌های مهندسی مکانیک، تأیید نهایی طرح‌ها و ارائه مشاوره‌های فنی به مدیریت، از وظایف مهندسین مکانیک در پست‌های مدیریتی است.
بازار کار و شغل های رشته مکانیک
مهندسین مکانیک می‌توانند در طیف وسیعی از صنایع مشغول به کار شوند. صنعت نفت، گاز و پتروشیمی، مخابرات و خودروسازی، برخی از مهم‌ترین صنایع برای فعالیت مهندسان مکانیک هستند. از عناوین و شغل های رشته مکانیک در بازار کار می‌توان به کارشناس طراح مکانیک، سرپرست مهندس مکانیک، کارشناس کنترل مدارک، کارشناس نظارت بر اجرا، کارشناس آزمایشگاه کالیبراسیون، کارشناس سیالات و انتقال حرارت و کارشناس پایپینگ اشاره کرد.
برای ورود به بازار کار رشته مکانیک کافی است در رشته مهندسی مکانیک مدرک تحصیلی کارشناسی خود را دریافت کنید. معمولا با کسب حداقل 3 سال سابقه کاری مرتبط، امکان فعالیت در شرکت‌های بزرگ و معتبر با حقوق و دستمزد بالا را خواهید داشت. با کسب حدود 5 الی 7 سال سابقه کاری در رشته مکانیک، می‌توانید رزومه کاری خود را برای مشاغل سرپرستی و مدیریتی ارسال کنید.
پیش‌بینی می‌شود که در سال‌های آینده، بازار کار شغل مهندس مکانیک با رشد مناسب و شرایط مساعدی همراه باشد. این رشد به دلیل افزایش نیاز به محصولات و سیستم‌های مکانیکی جدید در بخش‌های مختلف اقتصادی، ازجمله انرژی، حمل‌ونقل و پزشکی است. به شکلی که نیاز به توسعه ماشین‌آلات و صنعت حمل‌ونقل در کنار گسترش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، می‌تواند بر رشد فرصت‌های شغلی در رشته مکانیک تأثیرگذار باشد.
درنهایت می‌توان گفت که اگر به دنبال یک شغل پردرآمد و چالش‌برانگیز هستید، شغل مهندس مکانیک می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد. این حوزه کاری فرصت‌های شغلی متنوعی را در اختیار شما قرار می‌دهد و به شما امکان می‌دهد تا در پیشرفت صنعت و فناوری، نقش داشته باشید.
مزایای شغل مهندس مکانیک
از مزایای شغلی در رشته مهندسی مکانیک، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آینده شغلی مطمئن
مهندسی مکانیک، یکی از رشته‌های مهندسی با تقاضای بالا برای جذب و استخدام نیروی کار در بازار کار مهندسی مکانیک است. مهندسین مکانیک در طیف گسترده‌ای از صنایع می‌توانند مشغول به کار شوند. به همین دلیل، تعداد فرصت‌های استخدامی در شغل مهندس مکانیک بسیار زیاد است.
درآمد بالای شغل مهندس مکانیک
مهندسان مکانیک به طور متوسط درآمد بالایی دارند. در ادامه این مقاله، به بررسی وضعیت درآمد مهندسین مکانیک در ایران می‌پردازیم.
مطالب مرتبط: میزان درآمد مهندس مکانیک در سال 1403 چقدر است؟
تنوع در فرصت‌های شغلی
مهندسان مکانیک می‌توانند در طیف گسترده‌ای از زمینه‌ها فعالیت کنند. ازجمله این زمینه‌ها می‌توان به طراحی، تولید، آزمایش، تعمیر، نگهداری و تحقیق و توسعه اشاره کرد. همچنین، مهندسان مکانیک می‌توانند در محیط‌های مختلف مانند کارخانه‌ها، آزمایشگاه‌ها و دفاتر مهندسی کار کنند. این تنوع در محیط کاری و وظایف موجب می‌شود تا مهندسین مکانیک بتوانند شغلی متناسب با علاقه و مهارت‌های خود انتخاب کنند.
فرصت‌های پیشرفت شغلی
مهندسان مکانیک می‌توانند با کسب تجربه و مهارت، در جایگاه‌های شغلی سرپرست یا مدیر فعالیت کنند.
فرصت تأثیرگذاری مثبت بر جهان
مهندسین مکانیک نقش مهمی در توسعه فناوری‌های جدید و بهبود زندگی مردم ایفا می‌کنند.
معایب شغل مهندسی مکانیک
در بررسی جنبه‌های شغلی، معمولا به معایب و سختی‌های یک حرفه توجه ویژه‌ای می‌شود. شغل مهندس مکانیک دارای معایب مخصوص به خود است. در ادامه، به ارائه توضیحات بیشتر در این زمینه خواهیم پرداخت.
نیاز به تحصیلات عالی
برای تبدیل‌شدن به یک مهندس مکانیک، به مدرک کارشناسی مهندسی مکانیک از یک دانشگاه معتبر نیاز دارید. این دوره تحصیلی معمولاً چهار سال طول می‌کشد.
کار سخت و زمان‌بر
انجام وظایف در شغل مهندسی مکانیک اغلب کاری چالش‌برانگیز و زمان‌بر است. مهندسان مکانیک باید مهارت‌های حل مسئله، تفکر انتقادی و روحیه کار تیمی قوی داشته باشند.
نیاز به مهارت‌های فنی
مهندسان مکانیک باید مهارت‌های فنی مانند کار با نرم‌افزارهای مهندسی و توانایی تهیه مدارک فنی طراحی و ساخت پروژه را داشته باشند.
درآمد شغل مهندس مکانیک در ایران
درآمد مهندسان مکانیک با توجه به عوامل مختلفی مانند تجربه کاری، مهارت‌های شغلی، نوع شرکت، حوزه فعالیت، جایگاه شغلی و موقعیت جغرافیایی متفاوت است. به‌طورکلی، مهندسین مکانیک از درآمد نسبتاً خوبی برخوردار هستند.
طبق آمار، یک کارشناس رشته مکانیک در شهر تهران در سال 1402، متوسط درآمدی در حدود 15 میلیون تومان در ماه دارد. معمولا اغلب مهندسین مکانیک در سطح کارشناسی در تهران، حقوق و دستمزدی بین 8.8 تا 25.2 میلیون تومان در ماه دارند. این میزان از تفاوت در درآمد، بیانگر تأثیر عواملی همچون سطح مهارت، سابقه کاری و محل کار در میزان درآمد مهندس مکانیک است.
همچنین، متوسط درآمد کارشناس ارشد رشته مهندسی مکانیک در تهران در سال 1402، مبلغی به‌اندازه 20 میلیون تومان در ماه است. به شکلی که برخی از مهندسین ارشد مکانیک در پایتخت، حقوق و دستمزدی بیش از 36 میلیون تومان در ماه دارند.
خوب است بدانید که متوسط حقوق یک مدیر در حوزه مهندسی مکانیک در تهران در سال 1402، مبلغی برابر با 27 میلیون تومان در ماه است. همچنین، برخی از مدیران این رشته در تهران دارای درآمد بیش از 45 میلیون تومان در ماه هستند. این سطح از درآمد بیانگر این موضوع است که شغل مهندس مکانیک، یکی از پول‌سازترین مشاغل موجود در بازار کار پایتخت است.
در سایر شهرهای بزرگ، درآمد مهندسی مکانیک در وضعیت مناسبی قرار دارد. متوسط درآمد کارشناس، کارشناس ارشد و مدیر مهندسی مکانیک در شهرهایی همچون شیراز، مشهد و کرج، به ترتیب مبلغی برابر با 14، 16.4 و 23.4 میلیون تومان در ماه است.
نکته جالب‌توجه در این رابطه این است که درآمد مهندسین مکانیک در شهرهای کوچک، در سطح بسیار خوبی قرار دارد. به شکلی که متوسط درآمد یک کارشناس، کارشناس ارشد و مدیر مهندسی مکانیک در این مناطق، به ترتیب برابر با 14.9، 18.9 و 24.7 میلیون تومان در ماه است.
فرصت‌های مهاجرت در شغل مهندس مکانیک
اگر به دنبال مهاجرت به خارج از کشور هستید، رشته مهندسی مکانیک می‌تواند شما را دررسیدن به این هدف یاری نماید. عوامل مختلفی در انتخاب بهترین مقصد مهاجرتی برای مهندسان مکانیک نقش دارند.
تعداد روش‌های مهاجرت به یک کشور، تمکن مالی، آشنایی با زبان کشور مقصد و وضعیت بازار کار رشته مکانیک، همگی جزء عوامل مهم و تأثیرگذار در انتخاب مقصد مهاجرتی هستند. همچنین، مهندسین مکانیک می‌توانند بر اساس میزان سختی روش‌های مهاجرتی و هزینه‌های زندگی در کشور مقصد، بهترین گزینه مهاجرت به خارج از کشور را انتخاب نمایند.
فرصت‌های مهاجرت تحصیلی
یکی از روش‌های مهاجرت به خارج از کشور، مهاجرت تحصیلی است. اگر به دنبال ادامه تحصیل در رشته مکانیک هستید، بهتر است کشورهایی را برای مهاجرت انتخاب کنید که از وضعیت آموزشی بسیار خوبی برخوردار باشند.
از بهترین مقاصد مهاجرتی برای دانشجویان رشته مکانیک می‌توان به کشورهای آمریکا، انگلیس، آلمان و هلند اشاره کرد. در ادامه، اسامی برخی از دانشگاه‌های معتبری که امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی مکانیک را برای دانشجویان خارجی فراهم می‌کنند، آورده شده است:
- موسسه فناوری ماساچوست (Massachusetts Institute of Technology)
- دانشگاه نورث وسترن (Northwestern University)
- دانشگاه پوردو (Purdue University)
- مرکز آموزش فنی مونیخ (Technical University of Munich)
- دانشگاه کمبریج (University of Cambridge)
برای دریافت اطلاعات بیشتر، می‌توانید به سایت gotouniversity مراجعه کنید.
فرصت‌های مهاجرت کاری
برای مهاجرت کاری باید به میزان تقاضا در بازار کار کشور مقصد توجه کرد. بر اساس اطلاعاتی که سایت getgis منتشر کرده است، کشورهای کانادا، نیوزیلند، سوئیس، آلمان، انگلیس، ژاپن و چین، جزء کشورهایی هستند که بیشترین تقاضا برای جذب و استخدام مهندسین مکانیک در آن‌ها وجود دارد.
جمع‌بندی
شغل مهندس مکانیک یکی از مشاغل پرطرفدار و پردرآمد است که به دلیل تنوع حوزه‌های کاری و کاربرد گسترده آن، از بازار کار خوبی برخوردار است. در این مقاله ضمن بررسی شرایط استخدامی و شرح وظایف مهندس مکانیک، بازار کار این رشته در ایران و فرصت‌های مهاجرت به خارج از کشور را موردبررسی قراردادیم.