شغل نگهبانی یکی از مشاغلی است که افراد زیادی در سراسر جهان به فعالیت در آن مشغول هستند. وظایف اصلی یک نگهبان شامل حفاظت از اموال و افراد در مکان‌های مختلف مانند ساختمان‌ها، شرکت‌ها، مراکز خرید و حتی مجتمع‌های مسکونی است. یکی از سوالاتی که ممکن است برای بسیاری از افراد علاقه‌مند به این حرفه مطرح شود این است که: «آیا شغل نگهبانی جزو مشاغل سخت است؟». در این مقاله به این سوال پاسخ می‌دهیم و نکات مختلفی را در مورد سختی‌های این شغل و قوانین مربوط به گروه شغلی نگهبانی بیان خواهیم کرد.
معرفی شغل نگهبانی و حراست
شغل نگهبانی و حراست به شغلی اطلاق می‌شود که در آن افراد مسئولیت حفاظت فیزیکی از افراد، اموال، مکان‌ها و اطلاعات را بر عهده‌دارند. نگهبانان و افراد حراست به‌طور مستقیم در حفظ امنیت و نظم یک مجموعه یا محیط دخیل هستند و با نظارت، کنترل و واکنش به تهدیدات، از وقوع جرائم یا حوادث ناگوار جلوگیری می‌کنند.
شغل نگهبانی از آن دسته مشاغلی است که اهمیت بالایی در حفظ امنیت و حفاظت فیزیکی دارد. با توجه به شرایط کاری خاصی که نگهبانان با آن مواجه هستند، این شغل به‌عنوان یکی از مشاغل سخت شناخته‌شده است. در ادامه با ارائه تعریفی از مشاغل سخت و زیان آور، به بررسی بیشتر این موضوع که آیا شغل نگهبانی جزو مشاغل سخت است، می‌پردازیم.
به شکلی که با ارائه جزئیات بیشتر در مورد سختی‌های این شغل، ویژگی‌های گروه شغلی نگهبانی، قانون کار در مورد این حرفه و شرایط بازنشستگی نگهبانان را بررسی می‌کنیم.
لینک مرتبط: آگهی استخدام نگهبان در کرج
وظایف شغل نگهبانی
وظیفه اصلی یک نگهبان، نظارت بر ورود و خروج افراد و وسایل نقلیه، حفاظت از اموال و ایجاد نظم در محیط‌های مختلف است. دراین‌بین، حفاظت فیزیکی از اموال و افراد می‌تواند به‌عنوان مهم‌ترین و چالش‌برانگیزترین مسئولیت شغلی برای یک نگهبان باشد.
این وظیفه گاهی با شرایط پرخطر مانند سرقت، حملات فیزیکی یا حوادث ناگهانی همراه است. نگهبانان باید از مهارت‌های لازم برای مقابله با این موقعیت‌ها برخوردار باشند و درعین‌حال از تجهیزات حفاظتی مناسب استفاده کنند.
نگهبانان می‌توانند در مکان‌های عمومی مانند بانک‌ها، بیمارستان‌ها، مدارس، مجتمع‌های مسکونی، فروشگاه‌ها و شرکت‌های خصوصی فعالیت کنند. آن‌ها معمولاً با استفاده از ابزارهایی مانند دوربین‌های مداربسته، سیستم‌های هشداردهنده و در برخی از موارد، حضور فیزیکی خود، امنیت محیط را تضمین می‌کنند.
در ادامه ضمن ارائه تعریفی از مشاغل سخت و زیان آور، به بررسی بیشتر این سوال که: «آیا شغل نگهبانی جزو مشاغل سخت است؟»، می‌پردازیم.
تعریف مشاغل سخت و زیان آور؛ آیا نگهبانی جزو مشاغل سخت است؟
مشاغل سخت و زیان آور به آن دسته از مشاغلی اطلاق می‌شود که با ایجاد تنش‌هایی خارج از توان افراد، سلامت جسمی و روحی کارگران را به خطر می‌اندازند. این مشاغل معمولاً با عوامل زیان‌آور محیطی مانند سروصدا، گردوغبار، مواد شیمیایی، شرایط کاری نامناسب یا فعالیت‌های سنگین همراه هستند. کارگران و نیروهای کاری در این مشاغل نسبت به سایرین، بیشتر در معرض خطرات شغلی قرار دارند و به همین دلیل، مقررات ویژه‌ای برای فعالیت این افراد در نظر گرفته‌شده است.
در ایران، مشاغل سخت و زیان آور مطابق با قوانین ویژه‌ای تعیین‌شده‌اند. طی سال‌های اخیر، تغییراتی در قوانین مربوط به این مشاغل صورت گرفته است. این اصلاحات، چندین شغل را که در گروه‌های مختلف قرار دارند، به‌عنوان مشاغل سخت و زیان آور مشخص کرده است. این مشاغل به دلیل شرایط کاری دشوار و مخاطرات شغلی، از مزایای خاصی مانند بازنشستگی زودهنگام و سختی کار برخوردار هستند.
در این میان، شغل نگهبانی به‌عنوان یک شغل سخت در برخی از شرایط مطرح می‌شود. عواملی همچون ساعات کاری طولانی، شب‌کاری و الزام به حضور در شرایط کاری نامناسب ازجمله مواردی هستند که این حرفه را به شغلی سخت تبدیل کرده‌اند.
بااین‌حال، در لیست اعلامی از طرف شورای عالی کار و شورای عالی حفاظت فنی و بهداشت‌کار، شغل نگهبانی به‌عنوان شغلی سخت و زیان‌آور مطرح نشده است. درنتیجه در پاسخ به این پرسش که: «آیا شغل نگهبانی جزو مشاغل سخت است؟»، می‌توان سخت بودن شغل نگهبانی را تأیید کرد؛ اما همچنان ازنظر آئین‌نامه‌های قانونی در ایران، این شغل جزء مشاغل زیان‌آور محسوب نمی‌شود.
مطلب مرتبط: هرآنچه باید درباره شغل نگهبانی و حراست بدانید
سختی‌های گروه شغلی نگهبانی
به‌منظور بررسی دقیق‌تر این سوال که: «آیا شغل نگهبانی جزو مشاغل سخت است؟»، در این بخش به بیان معایب و چالش‌های شغل نگهبانی می‌پردازیم. شغل نگهبانی از آن دسته مشاغلی است که به دلیل ماهیت حساس خود، دارای ویژگی‌ها و چالش‌های خاصی است. نگهبانان نه‌تنها باید به‌طور مداوم هوشیار باشند، بلکه باید توانایی‌های فیزیکی و روانی مناسبی برای مقابله با شرایط مختلف داشته باشند.
بر اساس مطلب سایت medium، شغل نگهبانی به دلایل مختلفی مانند فشار روانی ناشی از خطرات احتمالی، ساعات کاری طولانی و شیفت‌های شبانه، احتمال آسیب جسمی و همچنین شرایط محیطی سخت، به‌عنوان یکی از مشاغل سخت شناخته می‌شود. افرادی که در این شغل فعالیت می‌کنند، نیاز به تحمل بالا و آمادگی جسمی و روانی دارند.
بااین‌حال، شغل نگهبانی هنوز در فهرست مشاغل سخت و زیان آور در کشور قرار نگرفته است. ازآنجایی‌که پاسخ به این سوال که: «آیا شغل نگهبانی جزو مشاغل سخت است؟» مثبت است، قانون‌گذار می‌تواند این شغل را به‌عنوان شغلی زیان‌آور معرفی نماید. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین سختی‌های این شغل می‌پردازیم.
ساعات کاری نامنظم و شب‌کاری
یکی از مهم‌ترین چالش‌های شغل نگهبانی، ساعات کاری طولانی و نامنظم آن است. بسیاری از نگهبانان به‌ویژه در مکان‌های حساس یا بزرگ، مجبور به کار در شیفت‌های شبانه یا چرخشی هستند. شب‌کاری می‌تواند تأثیرات منفی روی سلامت جسمی و روانی افراد بگذارد؛ چراکه کار در شب با تغییر در ریتم طبیعی بدن همراه است و منجر به مشکلاتی نظیر بی‌خوابی، خستگی مفرط و کاهش تمرکز می‌شود.
همچنین، نگهبانان در شب‌ها با افزایش احتمال وقوع جرائم و مشکلات امنیتی مواجه هستند که نیاز به دقت و هشیاری بیشتری دارد.
فشار روانی و استرس شغلی
در پاسخ به این سوال که: «آیا شغل نگهبانی جزو مشاغل سخت است؟»، باید استرس‌های شغلی نگهبانی را درنظرگرفت. نگهبانان همواره در معرض شرایط استرس‌زا قرار دارند؛ چراکه مسئولیت حفاظت از اموال و افراد در مواقع بحرانی بر عهده آن‌ها است.
در مواقع اضطراری، مانند سرقت یا حمله، نگهبانان باید به‌سرعت و به‌طور مؤثر واکنش نشان دهند. این موضوع نیازمند آمادگی روانی بالا و مهارت‌های حل مسئله در لحظات حساس است. علاوه بر این، برخی از نگهبانان در مکان‌های پرخطر مانند بانک‌ها، انبارهای بزرگ یا ادارات دولتی فعالیت می‌کنند که احتمال وقوع تهدیدات امنیتی در این محیط‌ها بیشتر است.
شرایط محیطی سخت
نگهبانان ممکن است در محیط‌های مختلف با شرایط جوی گوناگون کار کنند. کار در شرایط آب‌وهوایی نامساعد مانند سرمای شدید و گرمای طاقت‌فرسا، ازجمله سختی‌های این شغل است. نگهبانانی که در فضاهای باز یا ساختمان‌های نیمه‌تمام مشغول به کار هستند، اغلب با محدودیت‌های جدی در استفاده از وسایل گرمایشی یا سرمایشی مواجه هستند.
اگرچه شغل نگهبانی به‌صورت قانونی جزء مشاغل زیان‌آور محسوب نمی‌شود، اما این مسئله می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی نظیر بیماری‌های تنفسی، دردهای عضلانی و مفصلی و خستگی فیزیکی شود.
نیاز به آمادگی جسمانی بالا
یک نگهبان باید ازنظر جسمانی در وضعیت مناسبی باشد تا بتواند در صورت نیاز به‌سرعت حرکت کند، از موقعیت‌های خطرناک فرار کند یا با متجاوزان احتمالی مقابله کند. کار نگهبانی ممکن است شامل پیاده‌روی‌های طولانی، ایستادن‌های ممتد و انجام فعالیت‌های فیزیکی باشد که به آمادگی بدنی بالایی نیاز دارد.
علاوه بر این، برخی از نگهبانان ممکن است نیاز به حمل تجهیزات یا ابزارهای امنیتی مانند بی‌سیم یا حتی سلاح داشته باشند که نیازمند توان بدنی مناسب است. درنتیجه در پاسخ به این سوال که: «آیا شغل نگهبانی جزو مشاغل سخت است؟»، می‌توان این حرفه را شغلی دشوار و نیازمند کار فیزیکی زیاد دانست.
لینک مرتبط: کار نگهبانی در کرج
مهارت‌های ارتباطی و تعامل با افراد
نگهبانان باید مهارت‌های ارتباطی مناسبی داشته باشند تا بتوانند به‌درستی با کارکنان، مدیران و حتی افراد مشکوک یا متخلف تعامل کنند. بخش مهمی از کار نگهبانی، مدیریت برخوردهای روزمره با افراد مختلف است.
آن‌ها باید توانایی برقراری ارتباط مؤثر، حفظ آرامش و تسلط بر خود در موقعیت‌های استرس‌زا را داشته باشند. این مهارت‌ها در مواقع بحرانی که نگهبان باید به‌سرعت اطلاعات را به مافوق خود گزارش دهد یا با افراد متخلف مذاکره کند، اهمیت زیادی پیدا می‌کند. مهارتی که تسلط بر آن می‌تواند کار بسیار دشواری باشد.
مسئولیت‌پذیری و دقت بالا
نگهبانی یکی از مشاغل سختی است که نیاز به دقت بالا و توجه به جزئیات دارد. یک نگهبان باید توانایی شناسایی خطرات بالقوه و پیش‌بینی وقوع حوادث ناگوار را داشته باشد. در مواقع حساس، حتی یک‌لحظه غفلت می‌تواند به وقوع جرائم یا خسارات مالی و جانی منجر شود. نگهبانان باید همواره هوشیار باشند و مسئولیت‌های خود را با دقت و جدیت تمام انجام دهند.
آموزش‌های تخصصی و مداوم
نگهبانان اغلب باید آموزش‌های تخصصی مربوط به امنیت، کنترل دسترسی، کار با سیستم‌های هشداردهنده و دوربین‌های مداربسته و حتی اصول دفاع شخصی را دریافت کنند. این آموزش‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا در مواجهه با خطرات و تهدیدات احتمالی، بهترین تصمیمات را بگیرند و اقدامات مؤثری را انجام دهند.
علاوه بر این، نگهبانان باید به‌صورت دوره‌ای آموزش‌های جدیدتری را درباره فناوری‌های امنیتی و روش‌های جدید حفاظتی دریافت کنند.
کار با سیستم‌های امنیتی
نگهبانان در بیشتر موارد با تجهیزات امنیتی پیشرفته‌ای مانند دوربین‌های مداربسته، سیستم‌های هشداردهنده و دستگاه‌های کنترل دسترسی کار می‌کنند. آن‌ها باید مهارت لازم برای استفاده از این تجهیزات را داشته باشند و در صورت بروز مشکل، بتوانند به‌سرعت اقدامات لازم را انجام دهند.
آشنایی با این فناوری‌ها به نگهبانان کمک می‌کند تا کار خود را به نحو مؤثرتری انجام دهند و امنیت محل را به بهترین شکل ممکن تضمین کنند. این در حالی است که بررسی مداوم و دقیق سیستم‌های امنیتی می‌تواند یک نوع سختی کار در شغل نگهبانی محسوب شود.
مطلب مرتبط: مقایسه حقوق نگهبان در تهران و شهرستان‌ها و بررسی علل تفاوت‌ها
قانون کار در مورد شغل نگهبانی
در ایران، نگهبانان تحت پوشش قانون کار قرار دارند و از حقوق و مزایای مشخصی مانند سایر مشاغل برخوردار هستند. به‌عنوان‌مثال، نگهبانی شامل بیمه تامین اجتماعی و حداقل حقوق اداره کار خواهد بود. نگهبانانی که در ایران فعالیت می‌کنند، از مزایایی مانند بیمه بازنشستگی، بیمه درمانی و بیمه بیکاری برخوردار هستند.
حداقل سابقه بازنشستگی برای نگهبانان
ازآنجایی‌که شغل نگهبانی جزء مشاغل زیان‌آور محسوب نمی‌شود، افراد شاغل در این حرفه از مزایای بازنشستگی زودهنگام بهره‌مند نخواهند شد. اما به طور کلی، در قوانین ایران، بازنشستگی زودهنگام برای افرادی که در مشاغل سخت و زیان آور فعالیت می‌کنند، پیش‌بینی‌شده است. افرادی که در محیط‌های سخت و زیان‌آور کار می‌کنند، می‌توانند پس از طی کردن حداقل ۲۰ سال سابقه کار مداوم، از مزایای بازنشستگی زودهنگام بهره‌مند شوند. این در حالی است که در مشاغل عادی، حداقل سابقه برای بازنشستگی ۳۰ سال است.
قانون کار در مورد مشاغل سخت و زیان آور
قانون کار ایران به مشاغل سخت و زیان آور توجه ویژه‌ای دارد و برای افرادی که در این مشاغل فعالیت می‌کنند، تسهیلات خاصی در نظر گرفته‌شده است، اما متاسفانه شغل نگهبانی در این دسته قرار نمی‌گیرد. مشاغل سخت و زیان آور مزایای بیشتری در بیمه تامین اجتماعی دارند و افراد شاغل در این حوزه‌ها می‌توانند از تسهیلات بازنشستگی زودهنگام برخوردار شوند.
همچنین، در مشاغل سخت و زیان آور که فشاری بالاتر از تحمل انسان را در هنگام فعالیت‌های کاری به فرد وارد می‌کنند، سختی کار درنظرگرفته می‌شود. مزایایی مانند درجه سختی کار و فوق‌العاده سختی کار که موجب افزایش حقوق کارگران مشاغل زیان‌آور می‌شوند، از مزایای موجود در قانون کار برای مشاغل سخت و زیان آور هستند.
در این نوع از مشاغل، انجام هر نوع اضافه‌کاری ممنوع است. همچنین، ساعات کاری برای این نوع از مشاغل مطابق با قانون کار ایران، 36 ساعت در هفته خواهد بود. به‌علاوه، میزان مرخصی قانونی در مشاغل سخت و زیان آور، 5 هفته در یک سال کاری است.
جمع‌بندی
شغل نگهبانی به دلیل ماهیت خاص خود، به‌طور بالقوه می‌تواند جزء مشاغل سخت و زیان آور محسوب شود. عواملی همچون ساعات کاری نامنظم، مواجهه با خطرات احتمالی، فشارهای فیزیکی و روانی و شرایط محیطی دشوار باعث می‌شوند که نگهبانان شغل سختی را داشته باشند.
در پاسخ به این سوال که: «آیا شغل نگهبانی جزو مشاغل سخت است»، باید گفت که با توجه به شرایط کاری، این شغل می‌تواند به‌عنوان شغلی سخت و زیان آور شناخته شود و نگهبانان از مزایای قانونی خاصی مانند بازنشستگی زودهنگام و تسهیلات ویژه تامین اجتماعی بهره‌مند شوند. بااین‌حال، شغل نگهبانی در حال حاضر در فهرست مشاغل سخت و زیان آور قرار ندارد.