ماماها، نقش مهمی در مراقبتهای بهداشتی مادر و نوزاد ایفا میکنند و حمایت و راهنماییهای لازم را در طول بارداری، زایمان و پس از زایمان ارائه میدهند. وظایف آنها شامل نظارت بر سلامت مادر و نوزاد، ارائه آموزشهای دوران بارداری، کمک به زایمان و انجام مراقبتهای پس از زایمان است. ورود به مامایی، مسیر آموزشی مشخصی دارد. در ادامه، به معرفی وظایف ماماها و موقعیتهای شغل مامایی میپردازیم. اگر علاقهمندید که با رشته مامایی بیشتر آشنا شوید، در ادامه با ما همراه باشید.
ماما کیست؟ آیا ماما دکتر است؟
امروزه، زوجهایی که میخواهند بچهدار شوند، معمولاً از متخصصان شغل مامایی راهنمایی میگیرند که این راهنمایی، قبل از بارداری شروع شده و تا پس از زایمان ادامه پیدا میکند. برای زنان، اطمینان از داشتن زایمانی بدون استرس و اصولی بسیار مهم است. متأسفانه، اکثر افراد در مورد تفاوت وظایف یک ماما و پزشک زنان و زایمان اطلاعات زیادی ندارند.
اگرچه هم ماماها و هم متخصصان زنان و زایمان از تخصص و مهارت قابل توجهی در حوزههای خاص خود برخوردار هستند؛ وظایفشان متفاوت است. این دو حرفه، به طور مستقل و در عین حال هماهنگ عمل میکنند.
علیرغم این تصور غلط و رایج که مامایی و تخصص زنان و زایمان تفاوتی با یکدیگر ندارند، تفاوتهای اساسی میان این دو حوزه وجود دارد. مهمترین تفاوت بین تخصص زنان و زایمان و مامائی، سوابق تحصیلی است.
یک متخصص زنان، تحت آموزش در دانشکده پزشکی قرار گرفته و پس از تکمیل دوره پزشکی عمومی، وارد تخصص زنان و زایمان میشود. اما یک ماما به طور معمول، دوره کارشناسی مامایی را میگذارند. در برخی موارد، کارشناس مامایی، در مقطع ارشد مامایی ادامه تحصیل میدهد. گذراندن این رشته، اولین قدم برای ورود به مامایی است که در ادامه به معرفی آن میپردازیم.
معرفی رشته مامایی و بررسی وظایف ماما
رشته مامایی، به عنوان یکی از برجستهترین زیرشاخههای علوم پزشکی شناخته میشود که نقشی محوری در حوزه مراقبتهای بهداشتی دارد. شغل مامایی، حول محور برقراری ارتباط با مادر و نوزاد میچرخد.
ماماها قبل از لقاح، ارزیابیهای لازم را برای توانایی باردار شدن زنان انجام میدهند. آنها خطرات بالقوه مرتبط با بارداری را به ویژه برای افراد مبتلا به بیماریهایی مانند دیابت یا مشکلات قلبی، یا کسانی که سابقه خانوادگی ناهنجاریهای ژنتیکی دارند، بررسی میکنند. این رویکرد، شامل انجام آزمایشی جامع برای اطمینان از بارداری و زایمان بیخطر است.
زنان در طول دوران بارداری خود، مراقبت و راهنماییهای لازم را از ماما را دریافت کرده و به طور منظم به کلینیکهای مراقبت بارداری مراجعه میکنند تا سلامت خود و کودک در حال رشدشان تحت نظر باشد. ماماها، نقش مهمی در شناسایی و کاهش خطرات احتمالی که ممکن است در این دوره ایجاد شود، ایفا میکنند.
با نزدیک شدن به زمان زایمان، معاینات دقیقی برای اطمینان از آمادگی مادر و سلامت فرزند انجام میشود. در شرایط خاص، متخصصان زنان و زایمان برای مدیریت روند زایمان وارد عمل میشوند. پس از زایمان، ماماها سلامت مادر و کودک را زیر نظر میگیرند.
علاوه بر این، ماماها به حفظ سلامت مادران و کودکان کمک کرده و از رشد فیزیکی و اجتماعی، تکامل رفتاری و گفتاری و انجام واکسیناسیون بهموقع از نوزادی تا شش سالگی اطمینان حاصل میکنند.
بنابراین، دامنه مسئولیت مامایی، ارزیابی سلامت و رشد کودک از دوران پیش از بارداری تا سالهای اولیه کودکی را دربر میگیرد. ماماها در کلینیکهای زنان، مطبهای خصوصی یا بیمارستانها فعالیت کرده و به پیشگیری اولیه سرطان دهانه رحم و سینه کمک میکنند.
کار ماما چیست؟
کار ماما یا شغل مامایی، یک حوزه گسترده و موثر در زندگی خانوادهها و جامعه است. کار ماما، فعالیتها و خدماتی بوده که به مادران و زنان باردار ارائه میشود تا در دوران بارداری، زایمان و پس از آن، از نوزاد و مادر به خوبی مراقبت شود. کار ماما، شامل ارائه راهنمایی و پشتیبانی در مواردی مانند آموزشهای تغذیه مناسب برای بارداری، تمرینات فیزیکی مناسب و پیشنیازهای تجربه زایمانی سالم است. این خدمات و راهنماییها، به ارتقای سلامت مادر و نوزاد و کاهش استرس و نگرانیهای زنان در این دوره مهم از زندگیشان کمک میکنند.
علاوه بر این، ماماها نقش مهمی در ایجاد ارتباطی مثبت با خانوادهها دارند. آنها اطلاعات خود را با زوجها به اشتراک میگذارند و اطمینان حاصل میکنند که فرآیند زایمان و مراقبت پس از آن به خوبی انجام شود. کار ماماها، تأثیر مستقیمی بر بهبود کیفیت زندگی خانوادهها دارد.
ثبت و حفظ گزارشها
ماماها موظف هستند که از گزارشها با جزئیات مورد نیاز نگهداری کنند. گزارشهایی که ماماها جمعآوری میکنند، با گزارش پزشک متفاوت است. لازم است که یک ماما همه گزارشهای مربوط به سوابق مامایی و معاینههای قبل از زایمان را ثبت و بایگانی کند.
افراد فعال در شغل مامایی، باید گزارش معاینههایشان را با جزئیات ثبت و نگهداری کنند؛ چراکه ممکن است که بعد از زایمان به این مدارک نیاز باشد و گزارشها باید در بیمارستانها حفظ شوند. حداقل زمان نگهداری این مدارک، 25 سال است. گاهی در زمان شکایت یا دادخواهی توسط افراد، لازم است که این مدارک در دسترس باشند.
وظایف ماما در برابر خانوادهها
یک ماما، با خانوادهها و مسائل محرمانهشان سر و کار داشته و باید اصل رازداری را حفظ کند. زیرا یک فرد در شغل مامایی در برابر حفظ اطلاعات خانوادهها مسئول است و باید بدون انجام هیچ نوع کار خارج از وظیفه یا سرزنش، به انجام مسئولیتهای شغلی خود پایبند باشد.
وظیفه در برابر شغل
لازم است که یک ماما استانداردهای شغل مامایی و بهبود مراقبتها را همیشه در نظر بگیرد که لازمه انجام این کار، داشتن آگاهی در مورد فعالیتهای هیئتهای قانونی و سازمانهای حرفهای است. ماماها باید برای عرضه بهترین شیوهها و مراقبتها همیشه اطلاعات خود را از لحاظ علمی بهروز نگه دارند.
وظیفه در برابر جامعه
ممکن است که ماماها در موقعیتهای خاصی قرار گرفته و با موضوعاتی از قبیل مکانهای نامناسب، محرومیتهای اجتماعی، خشونت، تعصبات و شیوع بیماریهای مختلف سر و کار داشته باشند. مسئولیت افراد در شغل مامایی هنگام مواجهه با چنین شرایطی، بالا بردن آگاهی افراد است.
ماماها در قبال اعتماد افراد به آنها وظایفی را برعهده دارند و باید در راستای کسب و حفظ اعتماد مراجعهکنندگان کوشا باشند و در هر شرایطی از نوزاد و مادرش حمایت کرده و وظایف خود را به بهترین شکل انجام دهند.
در صورتی که یک ماما در روند انجام وظایف خود از یک پزشک کمک بگیرد، حتی در صورت نظارت پزشک هم ماما باید وظیفه مراقبت از مادر و فرزند را انجام داده و از وظایفش کوتاهی نکند.
افراد علاقهمند به فرصتهای استخدام مامایی، باید تحقیق در مورد شغل مامایی را جدی بگیرند و از وظایف این شغل آگاهی داشته باشند.
چه کسانی مناسب ورود به این رشته هستند؟
رشته مامایی در سالهای اخیر شاهد ورود دانشآموزان مستعد تجربی به این حوزه بوده است. اما برخی افراد بدون تحقیقات کافی و بررسی تناسب شغل مامایی با روحیات خود وارد این رشته شدهاند. بعضی از این افراد در نیمه راه انصراف میدهند.
قبل از هر چیز، به این نکته توجه داشته باشید که رشته مامایی در ایران تنها داوطلبان زن را میپذیرد. دانشجویان باید خود را برای آشنایی عملی با مامایی، به ویژه در ترمهای ابتدایی دانشگاه آماده کنند. گذراندن واحدهای عملی در محیطهای بیمارستانی، بخشی ضروری از برنامه درسی است.
این مرحله، از اهمیت زیادی برخوردار بوده و میتواند برای دانشجویان یک عامل تعیینکننده باشد؛ چراکه برعهده داشتن این وظایف، مستلزم داشتن اشتیاق و علاقه برای یادگیری و فعالیت در این زمینه است.
ماماها باید حوصله و صبر زیادی داشته باشند. داشتن این ویژگیها در مامایی ضروری است؛ زیرا ماما، مراقبت از سلامت مادر و کودک را برعهده دارد و در چنین شرایطی، داشتن روحیه انساندوستانه بسیار مهم است. علاوه بر این، ممکن است که مادران باردار ثبات عاطفی نداشته باشند و در این لحظات، صبور بودن به ماماها کمک میکند تا با حفظ خونسردی خود، آرامش خاطر لازم را ارائه دهند.
علاوه بر این، شغل مامایی، مشابه پزشکی و پرستاری، نیاز به نظم، علاقه و احساس مسئولیت دارد. این حرفه، افرادی را میطلبد که بتوانند در شرایط دشوار آرامش خود را حفظ کرده و پاسخگوی نیازهای فرد مقابل باشند.
دانشجویان و فارغالتحصیلان رشته مامایی، باید توانایی مواجهه با خون و گذراندن شیفتهای شبانه را داشته باشند و مهمتر از همه، درسهای عملی خود را به خوبی بگذرانند. برخلاف بسیاری از رشتهها، رشته مامایی تأکید زیادی بر حفظ کردن و درسهای نظری نداشته و بخش عمدهای از برنامه درسی آن ماهیت عملی دارد.
مهارتهای لازم در شغل مامایی
موفقیت در رشتههای علوم پزشکی، به ویژه رشتههای پرستاری، پزشکی و مامایی، مستلزم علاقه و احساس مسئولیت است. به عنوان مثال، یک فرد در شغل مامایی بدون علاقه به شغلش نمیتواند سختیها و چالشهای این کار را تحمل کرده و به نیازهای مراجعهکنندگانش پاسخ دهد.
فعالیت در رشته مامایی، به صبر و حوصله و عشق و علاقه زیادی نیاز دارد. چراکه یک زن در حال زایمان شرایط منحصر به فرد و حساسی دارد و ممکن است که کنترل زیادی روی حرکات یا حرفهایش نداشته باشد. در چنین شرایطی، لازم است که یک ماما باید با نهایت صبر و شکیبایی او را آرام کرده و به این موضوع توجه کند که وظیفه مهمی در قبال مادر و جنین برعهده دارد.
علاوه بر این، ماماها باید دقت زیادی به جزئیات داشته و حتی از مسائلی که به نظر کوچک میآیند هم به سادگی چشمپوشی نکنند. چراکه بسیاری از علائم یا مسائل به ظاهر بی اهمیتی که در دوره بارداری یا زایمان مشاهده میشوند، در صورت عدم پیگیری و رسیدگی مناسب میتوانند خطرات جدی و تهدیدکنندهای را برای نوزاد یا مادر ایجاد کنند.
دانشجویان این رشته باید تحمل شبکاری، کار در محیط بیمارستان و دیدن خون را داشته و به کار عملی هم علاقهمند باشند. چراکه سرفصلهای رشته مامایی بیشتر شامل واحدهای عملی بوده و دروس تئوری زیادی ندارد.
در چندین سال اخیر، دانشجویان مستعدی برای تحصیل رشته مامایی را انتخاب میکنند. اما متأسفانه، خیلی از دانشجوها با تحقیق کافی وارد این رشته نشده و شناخت زیادی از شغل مامایی ندارند. برای مثال، بسیاری از آنها نمیدانند که در ترمهای ابتدایی باید خدمات اولیه پرستاری را در بیمارستانها انجام دهند. گاهی به همین خاطر سرخورده شده و از ادامه تحصیل انصراف میدهند.
در حالی که اگر افراد با اطلاعات و شناخت کافی وارد این رشته شوند، میدانند که مامایی رشتهای پراهمیت بوده و کسانی که با علاقه وارد شغل مامایی شدهاند، رضایت بالایی دارند.
دانشجویان مامایی باید از لحاظ روحی و جسمی سلامت کامل داشته و بتوانند به خوبی با بقیه افراد ارتباط برقرار کنند. چراکه ارائه آموزش و مشاوره از وظایف اصلی یک ماما است.
بررسی بازار کار مامایی
ماماها، نقشی مهمی در مشاوره و ارائه آموزش بهداشتی به مادران برعهده دارند. همانطور که ذکر شد، مسئولیت یک ماما شامل آموزش قبل از تولد، اطمینان از زایمان اصولی، مراقبت پس از زایمان و تحت نظر داشتن رشد کودک در سالهای ابتدایی است. ماماها در جنبههای مختلف، از جمله سلامت جنسی، توانایی باروری، مراقبت از کودک و بسیاری از زمینههای دیگر نقش دارند. دامنه شغل مامایی بسیار متنوع بوده و متخصصان میتوانند در خانه، بیمارستان، کلینیک و واحدهای درمانی خدمترسانی کنند.
فارغالتحصیلان رشته مامایی با اخذ مدرک لیسانس، بازار کار خوبی پیش روی خود دارند و میتوانند در محیطهای مختلف، از جمله بیمارستانها و مراکز خصوصی یا دولتی، زایشگاهها و… شغل پیدا کنند. بررسی جدیدترین فرصت های استخدام ماما به شما برای بررسی بازار کار و محدوده درآمدی مامایی کمک میکند.
ماماهایی که شماره نظام پزشکی دارند، میتوانند مطب خود را تأسیس کنند. فارغالتحصیلان مقطع کارشناسی، میتوانند به انجام مشاغل مدیریتی و نظارتی در بخشهای مختلف پزشکی، مؤسسات بهداشتی و مراکز درمانی مشغول شوند.
ماماها در کمک به مادران باردار در فرآیند زایمان نقش اساسی دارند. جالب است بدانید که سال 2020 به عنوان سال جهانی ماما نامگذاری شده بوده و پیشبینی میشود که تا سال 2030 به حدود 9 میلیون ماما در دنیا نیاز باشد.
مطلب مرتبط: بازار کار، درآمد و آینده شغلی رشته مامایی
عوامل موثر بر حقوق مامایی 1402
درآمد شغل مامایی میتواند متفاوت باشد و به چندین عامل کلیدی بستگی دارد. در ادامه، چند عامل مهم که بر درآمد مامایی تأثیر میگذارند، شرح داده شده است.
موقعیت جغرافیایی
استان و شهری که یک ماما در آن کار میکند، عامل اصلی در تعیین درآمد او است. ماماهایی که در مناطق شهری مشغول به کار هستند، معمولاً بیشتر از بخشهای روستایی درآمد دارند. دلیل این تفاوت درآمدی، تقاضا برای خدمات مامایی و هزینه مراقبتهای بهداشتی بوده که میتواند از مکانی به مکان دیگر بسیار متفاوت باشد. در برخی کشورها، ایالتها یا استانهای مختلف، مقررات متفاوتی برای ماماها دارند که بر نابرابری درآمدی تأثیر میگذارد.
تجربه و تخصص
مانند بسیاری از مشاغل دیگر، ماماهایی که تجربه و سوابق کاری بیشتری دارند، معمولاً درآمد بالاتری کسب میکنند. داشتن سالها تجربه و سابقه کاری موفق، میتواند منجر به جذب مراجعهکنندگان بیشتر و درآمد بالاتر شود. علاوه بر این، ماماهایی که دارای تخصص یا گواهینامههای مرتبط در زمینههایی مانند بارداریهای پرخطر، زایمان در خانه یا مراقبت از نوزاد هستند؛ به دلیل ماهیت تخصصی خدمات خود در شغل مامایی، درآمد بیشتری دارند.
محیط کار
محیطی که یک ماما در آن کار میکند، نقش مهمی در میزان درآمد او دارد. ماماها میتوانند در بیمارستانها، کلینیکها، مطبهای خصوصی یا حتی در حوزه زایمان در خانه مشغول به کار شوند. ماماهایی که در بیمارستان کار میکنند، در مقایسه با کسانی که در مطب خصوصی فعالیت دارند، درآمد ثابت و کمتری دارند. درآمد ماماهایی که مطب خود را تأسیس کردهاند، به تعداد مراجعان و خدمات ارائهشده بستگی دارد. امکان استخدام ماما مطب زنان برای افراد تازه کار در این حوزه وجود دارد و شروع خوبی برای کسب تجربه در این زمینه است.
تعداد مراجعهکنندگان
تعداد مراجعهکنندگانی که ماما به آنها خدمات ارائه میدهد، مستقیماً بر درآمد او تأثیر میگذارد. یک ماما با مراجعین بیشتر، میتواند درآمد بالاتری داشته باشد. عواملی مانند بازاریابی و تبلیغات دهان به دهان بر درآمد شغل مامایی تأثیرگذار هستند. علاوه بر این، ماماهایی که طیف وسیعی از خدمات را ارائه میدهند، در مقایسه با کسانی که بر یک جنبه خاص از مامایی تمرکز میکنند، درآمد پایدارتری دارند.
درآمد مامایی در داخل و خارج کشور
در ایران، ماماها میتوانند در حوزههای متفاوتی مشغول به کار شوند که هر کدام سطوح درآمدی متفاوتی دارند. حتی این امکان وجود دارد که در چندین زمینه به طور همزمان کار کنند و درآمد کل خود را افزایش دهند. به طور کلی، درآمد دکتر مامایی در ایران، به سطح تحصیلات و تجربه کاری او مرتبط است.
فارغالتحصیلان رشته مامایی میتوانند با دریافت حقوق پایه در بیمارستانها و درمانگاهها استخدام شوند. یک ماما با مدرک لیسانس و بدون سابقه کار میتواند انتظار درآمد ماهیانه 7 الی 8 میلیون تومان را داشته باشد. با این حال، اگر نقشهای مدیریتی را برعهده بگیرید یا در مطبها یا کلینیکهای خصوصی کار کنید، درآمد شما به میزان قابل توجهی افزایش مییابد. امکان مهاجرت ماما ها به سایر کشورها امکانپذیر است. در ادامه، به بررسی وضعیت بازار کار شغل مامایی در خارج از ایران میپردازیم.
درآمد مامایی در ترکیه
این کشور، مقصدی جذاب برای فارغالتحصیلان مامایی است و حقوق قابل توجهی را برای متخصصان این حوزه ارائه میدهد. در حالی که اولویت استخدام با شهروندان ترکیه است؛ اگر به زبان ترکی مسلط هستید و حداقل 2 سال تجربه کاری مرتبط دارید، فرصتهای شغلی زیادی در این کشور برای شما وجود دارد. حداقل دستمزد ساعتی ماماها در ترکیه 67 لیر است.
درآمد شغل مامایی در کانادا
کانادا، به عنوان یکی از پیشرفتهترین کشورهای جهان در زمینه بهداشت و درمان، سلامت زنان و باروری را در اولویت قرار داده است. اگر شما فارغالتحصیل مامایی بوده و به زبان انگلیسی مسلط هستید، میتوانید به عنوان دستیار پزشک، متخصص بیهوشی، پرستار یا ماما با معادلسازی مدارک تحصیلی و حرفهای خود در این کشور کارتان را شروع کنید. درآمد مامایی در کانادا بر اساس تحصیلات، تجربه، سن، زمینه کاری و موقعیت مکانی متفاوت است. متوسط حقوق یک ماما در کانادا 50 دلار در ساعت است.
درآمد مامایی در آلمان
در آلمان، به دلیل کمبود نیرو، سطح درآمد مناسبی برای متخصصان مامایی وجود دارد. در حال حاضر، ماماها در این کشور تقریباً 27 هزار یورو در سال درآمد دارند. با در نظر گرفتن میانگین هزینههای زندگی در آلمان، این درآمد امکان داشتن زندگی مناسب و مرفه در این کشور را فراهم میکند.
مزایا و معایب شغل مامایی چیست؟
از مزایای شغل مامایی، میتوان به رضایت شغلی بالا و حس خوب در زمان تولد یک نوزاد اشاره کرد. یکی از معایب مامایی، گسترده بودن حوزه و وظایف کاری در این رشته است. ماماها به جنبههای مختلف بهداشت و سلامت زنان در قبل، حین و بعد از زایمان پرداخته و همین عامل میتواند باعث ایجاد برخی از چالشها شود.
یکی دیگر از معایب رشته مامایی این است که دانشجوها از ترم دوم باید وارد محیط بیمارستان شوند و درسهای خود را به صورت عملی پاس کنند. همین امر برای برخی از افراد یکی از معایب بزرگ به حساب میآید.
همچنین، وظیفه محافظت از جان دو نفر کار سادهای نیست و کوچکترین سهلانگاری و بی توجهی باعث بروز مشکلات و عوارض جبرانناپذیری خواهد شد.
مزایا:
- تأثیر مثبت بر سلامت مادر و نوزاد: یکی از مزایای بزرگ شغل مامایی، تأثیر مثبت بر سلامت مادر و نوزاد است. ماماها با ارائه مشاورههای تغذیه، تمرینات فیزیکی مناسب و راهنمایی در زمینه زایمان سالم، به بهبود سلامت زنان باردار و نوزادان کمک میکنند.
- ارتباط عاطفی و حمایت: ماماها نقش مهمی در ایجاد ارتباط با زنان باردار و دادن آرامش خاطر به آنها دارند. این ارتباط میتواند به افزایش اعتماد به نفس زنان در طول دوران بارداری و پس از زایمان کمک کرده و حمایت روحی و عاطفی لازم را فراهم کند.
- رضایت شغلی: کار به عنوان ماما، برای افرادی که علاقهمند به کمک به افراد دیگر هستند، مناسب است. این شغل، به افراد این فرصت را میدهد که به جامعه کمک کنند و تأثیر مثبتی بر زندگی افراد داشته باشند.
معایب:
- فشار روانی و فیزیکی: یکی از معایب شغل مامایی، فشار روانی و فیزیکی است. ممکن است که ماماها با شرایط استرسزا و ساعات کار طولانی در شغل خود مواجه شوند که میتواند بر روحیه و سلامت آنها تأثیر بگذارد.
- مسئولیت زیاد: ماماها، مسئولیت بسیار بزرگی در زمینه مراقبت از سلامت مادر و نوزاد دارند. این مسئولیت سنگین، با خود فشارهای زیادی را به همراه آورده و نیاز به تصمیمگیری سریع و مواجهه با شرایط غیرمنتظره را ایجاب میکند.
جمعبندی
شغل مامایی، برای افراد علاقهمند به این حوزه که دورههای تحصیلی مرتبط را گذراندهاند، بازار کار خوب و فرصتهای شغلی متنوعی در داخل و خارج کشور دارد. در این مقاله، به بررسی وظایف یک ماما، بازار کار و سطح درآمد مامایی پرداختیم. همانطور که ذکر شد، ماماها نقشی اساسی در ارائه مراقبتهای بهداشتی به مادران باردار و ارتقای سلامت مادر و نوزاد دارند.
فرصتهای شغلی گسترده مامایی، درآمد مناسب و اهمیت نقش ماماها در مراقبتهای بهداشتی، مامایی را به انتخاب محبوب بسیاری از افراد تبدیل کرده است. اما به یاد داشته باشید که موفقیت در این شغل، نیاز به تحقیق کافی قبل از انتخاب رشته مامایی و تلاش مستمر دارد.