در دنیای پیچیده و پویای امروز، مدیریت پروژه به‌عنوان یک علم و هنر شناخته شده و به‌منظور دستیابی به اهداف از پیش تعریف شده در چارچوب محدودیت‌های زمانی، بودجه‌ای و کیفی به کار گرفته می‌شود. در این میان، کارشناس کنترل پروژه نقشی کلیدی در موفقیت پروژه‌ها ایفا می‌نماید و با اتکا به دانش، مهارت و تجربه خود، مسیر پروژه را به‌سوی سرانجامی مطلوب هدایت می‌کند. در مقاله پیش رو، به شرح شغل کارشناس کنترل پروژه پرداخته و نقش مسئول کنترل پروژه در مدیریت موفق پروژه‌ها را بررسی خواهیم کرد.
کنترل پروژه چیست؟
پیش از آن که به شرح شغل کارشناس کنترل پروژه بپردازیم، به سوال «کنترل پروژه چیست؟» پاسخ خواهیم داد. کنترل پروژه (project Control) فرایندی است که به‌منظور هدایت و نظارت بر اجرای پروژه برای دستیابی به اهداف از پیش تعریف شده در چارچوب محدودیت‌های زمانی، بودجه‌ای و کیفی انجام می‌شود.
در واقع، کنترل پروژه شامل مجموعه فعالیت‌هایی است که برای اطمینان از پیشرفت پروژه طبق برنامه و کنترل انحرافات احتمالی انجام می‌شود.
هدف اصلی کنترل پروژه، کاهش ریسک و افزایش احتمال موفقیت پروژه است.
کنترل پروژه شامل مراحل زیر است:
• برنامه ریزی: در این مرحله، دامنه پروژه، اهداف پروژه، محدودیت‌های پروژه، برنامه زمانبندی پروژه، بودجه پروژه و منابع مورد نیاز پروژه مشخص می‌شود.
• اجرا: در این مرحله، فعالیت‌های پروژه طبق برنامه اجرا می‌شود.
• نظارت: در این مرحله، پیشرفت پروژه به طور مستمر رصد و کنترل می‌شود.
• کنترل: در این مرحله، انحرافات احتمالی از برنامه شناسایی شده و اقدامات لازم برای اصلاح آنها انجام می‌شود.
شرح شغل کارشناس کنترل پروژه
حال که با مفهوم کنترل پروژه آشنا شدیم، در این بخش به شرح شغل کارشناس کنترل پروژه خواهیم پرداخت. کارشناس پروژه نقشی کلیدی در مدیریت و هدایت پروژه‌ها ایفا کرده و با برنامه‌ریزی، نظارت و کنترل اجرای پروژه، به دستیابی به اهداف پروژه در چارچوب محدودیت‌های زمانی، بودجه‌ای و کیفی کمک می‌کند.
کارشناس کنترل پروژه به‌عنوان چشم بینای مدیر پروژه عمل می‌کند و با نظارت مستمر بر روند پیشرفت پروژه، اطلاعات دقیقی را در اختیار مدیر پروژه قرار می‌دهد تا او بتواند با گرفتن تصمیمات صحیح و به‌موقع، پروژه را در مسیر درست هدایت کند.
در واقع، کارشناس پروژه به‌عنوان بازوی کمکی مدیر پروژه عمل کرده و با اتکا به دانش، مهارت و تجربه خود، در موفقیت پروژه نقش بسزایی ایفا می‌کند. حقوق کارشناس کنترل پروژه با توجه به سابقه کار، نوع سازمان، مهارت‌ها و تخصص او متغیر خواهد بود.
فرصت‌های شغلی مختلف برای یک کارشناس کنترل پروژه
کارشناس کنترل پروژه در صنایع مختلف از جمله صنعت ساختمان، صنعت نفت و گاز، صنعت پتروشیمی، صنعت نیرو، صنعت حمل و نقل و صنعت فناوری اطلاعات می‌تواند مشغول به کار شود. از جمله فرصت‌های استخدام کارشناس برنامه ریزی و کنترل پروژه و استخدام کنترل پروژه دورکاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• همان‌طور که در شرح وظایف کنترل پروژه عمرانی مشاهده می‌شود، کارشناس کنترل پروژه در صنعت ساختمان از جمله دفتر فنی، وظایف مربوط به کنترل پروژه‌های ساختمانی مانند ساخت آپارتمان‌های مسکونی، ساخت مجتمع‌های تجاری، ساخت پل‌ها و ساخت جاده‌ها را بر عهده دارد.
• در صنعت نفت و گاز، کارشناس کنترل پروژه وظایف مربوط به کنترل پروژه‌های اکتشاف و استخراج نفت و گاز، ساخت خطوط لوله و احداث پالایشگاه‌ها را بر عهده دارد.
• در صنعت نیرو، کارشناس کنترل پروژه وظایف مربوط به کنترل پروژه‌های احداث نیروگاه‌ها، خطوط انتقال برق و شبکه‌های توزیع برق را بر عهده دارد.
• در صنعت فناوری اطلاعات، کارشناس کنترل پروژه وظایف مربوط به کنترل پروژه‌های توسعه نرم‌افزار، راه‌اندازی سیستم‌های کامپیوتری و استقرار شبکه‌های کامپیوتری را بر عهده دارد.
علاوه بر موارد بالا، کارشناس کنترل پروژه می‌تواند مشاغل دیگری داشته باشد و در زمینه‌های زیر نیز فعالیت کند:
• مشاوره مدیریت پروژه: کارشناس کنترل پروژه با اتکا به تجربه و مهارت خود می‌تواند به‌عنوان مشاور مدیریت پروژه به سازمان‌ها و شرکت‌ها در برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل پروژه‌ها کمک کند.
• پژوهش در زمینه کنترل پروژه: کارشناس کنترل پروژه می‌تواند با انجام تحقیقات و مطالعات در زمینه کنترل پروژه به توسعه دانش و ارتقای سطح علمی این حوزه کمک کند.
• تدریس در زمینه کنترل پروژه: کارشناس کنترل پروژه می‌تواند با تدریس در دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی، دانش و مهارت خود را به نسل‌های آینده منتقل کند.
مطلب مرتبط: معرفی جامع شغل کارشناس کنترل پروژه
شرح شغل کارشناس کنترل پروژه؛ وظایف کارشناس کنترل پروژه
در ادامه شرح شغل کارشناس کنترل پروژه، در این بخش به شرح وظایف مهندس پروژه به‌عنوان کارشناس کنترل پروژه خواهیم پرداخت:
• همکاری با مدیر پروژه در برنامه‌ریزی پروژه: کارشناس پروژه به انجام وظایف مدیر کمک کرده و در کنار مدیر پروژه به تعریف اهداف پروژه، دامنه پروژه، محدودیت‌های پروژه، برنامه زمانبندی پروژه، بودجه پروژه و منابع موردنیاز پروژه می‌پردازد.
• تهیه مستندات پروژه: کارشناس پروژه موظف است مستندات مربوط به پروژه مانند برنامه زمانبندی پروژه، بودجه پروژه، گزارش پیشرفت پروژه و گزارش ریسک پروژه را تهیه و تدوین کند.
• اجرای برنامه پروژه: کارشناس پروژه در اجرای برنامه پروژه با مدیر پروژه و اعضای تیم پروژه همکاری می‌کند و وظایف محوله را به نحو احسن انجام می‌دهد.
• نظارت بر پیشرفت پروژه: کارشناس پروژه به طور مستمر بر پیشرفت پروژه نظارت کرده و انحرافات احتمالی از برنامه را شناسایی و گزارش می‌کند.
• کنترل هزینه پروژه: کارشناس پروژه هزینه‌های پروژه را رصد و کنترل می‌کند و در صورت بروز انحراف از بودجه، اقدامات لازم را برای اصلاح آن انجام می‌دهد.
• مدیریت منابع پروژه: کارشناس پروژه، منابع پروژه مانند نیروی انسانی، تجهیزات و مواد را مدیریت می‌کند و از استفاده بهینه از آنها مطمئن می‌شود.
• شناسایی و مدیریت ریسک پروژه: کارشناس پروژه ریسک‌های احتمالی پروژه را شناسایی و ارزیابی می‌نماید و برنامه‌های لازم برای مقابله با آنها را تدوین و اجرا می‌کند.
• گزارش‌دهی: کارشناس پروژه به طور مستمر به مدیر پروژه و سایر ذی‌نفعان پروژه در خصوص وضعیت پروژه، پیشرفت پروژه، انحرافات احتمالی و اقدامات انجام شده، گزارش ارائه می‌دهد.
• هماهنگی با ذی‌نفعان پروژه: کارشناس پروژه با ذی‌نفعان پروژه مانند کارفرما، مشتری، پیمانکار و ارگان‌های ذی‌ربط هماهنگی لازم را به عمل می‌آورد.
• حل مسئله: کارشناس پروژه با مهارت حل مسئله قوی، در مواقع بروز مشکلات و چالش‌ها، راه‌حل‌های مناسب و کارآمد ارائه می‌کند.
شرح شغل کارشناس کنترل پروژه؛ مهارت های مورد نیاز کارشناس کنترل پروژه
کارشناس کنترل پروژه برای انجام وظایف خود به مجموعه‌ای از مهارت‌های فنی، مهارت‌های تحلیلی، مهارت‌های ارتباطی و مهارت‌های فردی نیاز دارد. در ادامه شرح شغل کارشناس کنترل پروژه، به معرفی اصلی‌ترین مهارت های کارشناس کنترل پروژه که در پورتفولیو و رزومه کارشناس کنترل پروژه به آن تاکید می‌شود، خواهیم پرداخت:
مهارت های فنی
• آشنایی با اصول و فنون مدیریت پروژه: کارشناس کنترل پروژه باید به اصول و فنون مدیریت پروژه مانند برنامه‌ریزی پروژه، اجرا و کنترل پروژه، مدیریت ریسک پروژه، مدیریت ذی‌نفعان پروژه و مدیریت تغییرات پروژه تسلط داشته باشد.
• تسلط بر نرم‌افزارهای مدیریت پروژه: کارشناس کنترل پروژه باید بر نرم‌افزارهای رایج مدیریت پروژه مانند MSP، Primavera P6 و Project Online تسلط داشته باشد و بتواند از آنها برای برنامه‌ریزی، نظارت و کنترل پروژه استفاده کند.
• آشنایی با روش‌های مختلف برآورد هزینه: کارشناس کنترل پروژه باید با روش‌های مختلف برآورد هزینه پروژه مانند برآورد بر اساس برآورد قبلی، برآورد بر اساس تجزیه‌وتحلیل وظایف و برآورد بر اساس مدل قیمت‌گذاری آشنا باشد.
• آشنایی با اصول کنترل پروژه: کارشناس کنترل پروژه باید با اصول کنترل پروژه مانند مدیریت ارزش کسب شده، مدیریت تنوع و مدیریت ادعا آشنا باشد و بتواند از آنها برای کنترل پروژه و مطمئن شدن از دستیابی به اهداف پروژه استفاده کند.
مهارت های تحلیلی
• توانایی تجزیه‌وتحلیل اطلاعات: کارشناس کنترل پروژه باید از توانایی بالایی در تجزیه‌وتحلیل اطلاعات مانند گزارش پیشرفت پروژه، گزارش هزینه و گزارش ریسک برخوردار باشد تا بتواند انحرافات از برنامه، مشکلات احتمالی و فرصت‌های بهبود و توسعه بازار را شناسایی کند.
• توانایی حل مسئله: کارشناس کنترل پروژه باید از توانایی حل مسئله قوی برخوردار باشد تا بتواند مشکلات مربوط به پروژه را به طور موثر شناسایی، تجزیه‌وتحلیل و حل کند.
• توانایی تفکر انتقادی: کارشناس کنترل پروژه باید از توانایی تفکر انتقادی قوی برخوردار باشد تا بتواند اطلاعات و فرضیه‌های مختلف را به طور منطقی و بی‌طرفانه مورد ارزیابی قرار دهد.
مهارت های ارتباطی
• مهارت های ارتباطی شفاهی قوی: کارشناس کنترل پروژه باید از مهارت های ارتباطی شفاهی قوی برخوردار باشد تا بتواند به طور موثر با مدیر پروژه، اعضای تیم پروژه، ذی‌نفعان پروژه و سایر افراد مرتبط با پروژه مانند کارشناس فروش، کارشناس بازاریابی و کارشناس منابع انسانی ارتباط برقرار کند.
• مهارت های ارتباطی کتبی قوی: کارشناس کنترل پروژه باید از مهارت های ارتباطی کتبی قوی برخوردار باشد تا بتواند به طور واضح و مختصر گزارش‌ها، مستندات و ایمیل‌های مربوط به پروژه را تهیه کند.
• مهارت های ارائه قوی: کارشناس کنترل پروژه باید از مهارت های ارائه قوی برخوردار باشد تا بتواند اطلاعات مربوط به پروژه را به طور واضح و جذاب به مخاطبان ارائه دهد.
مهارت های فردی
• سازماندهی و نظم: کارشناس کنترل پروژه باید منظم، دقیق و مسئولیت‌پذیر باشد و بتواند به طور موثری زمان خود را مدیریت کند.
• انعطاف‌پذیری: کارشناس کنترل پروژه باید انعطاف‌پذیر باشد و بتواند در شرایط مختلف و با چالش‌های گوناگون سازگار شود.
• استعداد رهبری: کارشناس کنترل پروژه باید تا حدی از استعداد رهبری برخوردار باشد تا بتواند در صورت نیاز، اعضای تیم پروژه را راهنمایی و هدایت کند.
• تعهد به اخلاق حرفه‌ای: کارشناس کنترل پروژه باید به اصول اخلاق حرفه‌ای پایبند باشد و صداقت، امانت‌داری و بی‌طرفی را در انجام وظایف خود رعایت کند.
علاوه بر مهارت های ذکر شده، تسلط به زبان انگلیسی و داشتن گواهینامه‌های مرتبط با مدیریت پروژه مانند PMP می‌تواند به شما در ارتقای شغلی و افزایش درآمدتان کمک کند.
برای مشاهده آگهی استخدام کارشناس کنترل پروژه کلیک کنید.
نقش کارشناس کنترل پروژه در مدیریت موفق پروژه‌ها
همان‌طور که در بخش شرح شغل کارشناس کنترل پروژه اشاره کردیم، کارشناس کنترل پروژه نقشی کلیدی در هدایت و مدیریت پروژه‌ها ایفا می‌کند. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین نقش‌های کارشناس کنترل پروژه در مدیریت موفق پروژه‌ها خواهیم پرداخت:
برنامه‌ریزی پروژه
• همکاری با مدیر پروژه در تعریف اهداف پروژه، دامنه پروژه، محدودیت‌های پروژه، برنامه زمانبندی پروژه، بودجه پروژه و منابع مورد نیاز پروژه
• تهیه مستندات برنامه‌ریزی پروژه مانند چارتر پروژه، برنامه زمانبندی تفصیلی، برنامه بودجه و برنامه منابع
نظارت بر پیشرفت پروژه
• رصد و پایش پیشرفت پروژه بر اساس برنامه زمانبندی و بودجه پروژه
• شناسایی انحرافات احتمالی از برنامه و گزارش آنها به مدیر پروژه
• تحلیل علل انحرافات و ارائه راه‌حل‌های مناسب برای رفع آنها
• به‌روزرسانی برنامه زمانبندی و بودجه پروژه در صورت نیاز
کنترل هزینه پروژه
• برآورد هزینه‌های پروژه در مراحل مختلف اجرا
• کنترل هزینه‌های پروژه در طول اجرا و اطمینان از عدم انحراف از بودجه
• شناسایی و گزارش هزینه‌های اضافی به مدیر پروژه
• تهیه گزارش‌های هزینه پروژه برای ذی‌نفعان پروژه
مدیریت منابع پروژه
• تخصیص منابع پروژه مانند منابع انسانی، تجهیزات و مواد فعالیت‌های مختلف پروژه
• نظارت بر عملکرد منابع پروژه و اطمینان از استفاده بهینه از آنها
• شناسایی و حل مشکلات مربوط به منابع پروژه
• تهیه گزارش منابع پروژه برای ذی‌نفعان پروژه
شناسایی و مدیریت ریسک پروژه
• شناسایی ریسک‌های احتمالی پروژه در مراحل مختلف اجرا
• ارزیابی ریسک‌های پروژه از نظر احتمال وقوع و شدت پیامد
• تدوین برنامه‌های مقابله با ریسک برای هر یک از ریسک‌های شناسایی شده
• رصد و پایش ریسک‌های پروژه در طول اجرا
• اجرای برنامه‌های مقابله با ریسک در صورت وقوع ریسک
تهیه گزارش‌های پروژه
• تهیه گزارش‌های مربوط به پیشرفت پروژه، هزینه پروژه، منابع پروژه، ریسک پروژه و سایر موضوعات مرتبط برای مدیر پروژه و ذی‌نفعان پروژه
• ارائه گزارش پروژه در جلسات مربوطه و پاسخ به سوالات ذی‌نفعان
هماهنگی با ذی‌نفعان پروژه
• ارتباط مستمر با ذی‌نفعان پروژه و اطلاع‌رسانی در خصوص وضعیت پروژه
• مدیریت انتظارات ذی‌نفعان پروژه
• حل‌وفصل اختلافات بین ذی‌نفعان پروژه
انجام سایر وظایف محوله
• انجام سایر وظایف محوله از سوی مدیر پروژه که در راستای وظایف اصلی کارشناس کنترل پروژه باشد.
با توجه به موارد فوق، می‌توان گفت که کارشناس کنترل پروژه با انجام وظایف خود، نقشی اساسی در مدیریت موفق پروژه‌ها ایفا می‌کند.
مهارت‌ها، دانش و تجربه یک کارشناس کنترل پروژه نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت پروژه خواهد داشت.
سخن پایانی
در این مقاله، به شرح شغل کارشناس کنترل پروژه پرداخته و نقش مسئول کنترل پروژه در مدیریت موفق پروژه‌ها را بررسی کردیم. کارشناس کنترل پروژه نقشی کلیدی در مدیریت موفق پروژه‌ها ایفا کرده و با مهارت‌ها و دانش خود به افزایش کارایی، کاهش هزینه‌ها و موفقیت پروژه‌ها در صنایع مختلف کمک می‌کند.
اگر به دنبال یک شغل چالش‌برانگیز و پویا هستید که در آن بتوانید نقش موثری در پیشبرد اهداف سازمان خود ایفا کنید، کارشناس کنترل پروژه می‌تواند انتخاب مناسبی برای شما باشد.